Güney Afrika dogumlu Naidoo,bir insan haklari aktivisti.Genç yasta Apartheid ile mücadele etmis, Nelson Mandela ile çalismis.Naidoo,kâh Kutuplar’da eylem yapip gözaltina aliniyor,kâh Fukusima’da radyasyon ölçüm cihazlariyla dolasiyor! Angela Merkel gibi siyasi liderlerle görüsüyor,Davos’a gidiyor, büyük sirketlerin CEO’lariyla da masaya oturuyor...Bu yüzden elestirilse de müdanasi yok: “Faydasi olacaksa,neden konusmayayim ki? Zamaninda apartheid’in sorumlulariyla konusma imkânim olsaydi, yapardim!” diyor.
Fukusima’daki nükleer kazanin üzerinden bir yil geçti.Bu felaketten ne ögrendik?
Dünyada, nükleer enerjiden vazgeçen bazi devletler dahil olmak üzere, büyük bir kesim önemli dersler çikardi. Fukusima felaketi, nükleerin insanlik için neden yanlis oldugunu gösterdi. Çok pahali, çok tehlikeli oldugunu bir kez daha anladik.
Türkiye dahil olmak üzere, bazi devletler neden hâlâ nükleer enerjide israr ediyor?
Önce kendinize sunu sorun: Neden Türkiye gibi, Kyoto’ya imza atmis her hükümet, gelecegimizi tehdit eden karbon salimlari konusunda ayak diretiyor? Nedeni, fosil yakitlara tutunmayi sürdürerek elde edilen orantisiz güç, etki ve kazanilacak para... ABD’ye bakalim. Amerikan Kongresi, paranin satin alabilecegi en uygun parlamento modeli! En basta petrol, kömür endüstrisinin parasi geliyor.
Nükleer endüstride çok büyük paralar söz konusu. Fukusima’daki nükleer santrali isleten TEPCO sirketi, bir monopoldü. Sadece hükümet üzerinde degil, medya üzerinde de müthis etkisi vardi.

Japon halki ses verdi
Japon halki nükleere karsi artik sesini çikariyor...
Hükümet, TEPCO’yu kollamak adina dürüst ve seffaf olmak konusunda o kadar zavalli davrandi ki, her sey degisti. Bir günde Tokyo’da üç farkli gösteriye katildim. Binlerce insan toplanmisti. En gencinden en yaslisina, herkes birlesmisti.
Japonya’da 54 reaktör aktifti. Su anda iki tanesi çalisir durumda. Bunlari da durduracaklar. Nükleersiz bir yazin ardindan kimsenin elektrik sikintisi çekmedigini görecekler...
Oysa bize, “bu santraller kurulmazsa elektriksiz kalacaksiniz” deniyor...
Fosil yakit ve nükleer endüstrinin yaptiklarini ve yapmakta olduklarini küçümsemeyelim... Yenilebilir enerji teknolojilerine karsi bile lobi yapiyorlar!
Mesela bazi ülkelerde, kendi elektrigini üretebilen, fazlasini devlete satabiliyor. Simdi bunu da engellemekle mesguller...
Güney Afrika’da hükümet “nükleere yatirim yapmaliyiz, halkin yüzde 20’sinin elektrigi yok” diyor. Iyi ama o insanlara elektrik vermek için nükleere ihtiyacin yok ki! Eger güvenli, uygun fiyata ve hizlica bu isi yapmak istiyorsan baska yollari var. Alti ayda enerji güvenligini saglayabilirsin! Yenilenebilir enerjilere yol açarsin. Yilin her günü günes gören Zulu halki, hem kendi elektrigini üretebilir, fazlasini da devlete satabilir.
Iyi de hükümetler bunu istemiyor...
Ama istemeliler! Belki bir CEO için “kötü” fikirdir. Ancak hükümetlerin görevi, halkin lehine karar vermek. Buradaki sorun, pek çok hükümetin seçtigi politikalarin, nükleer ve fosil yakit endüstrisinin hâkimiyeti altinda olmasi.

Risk almaya deger mi?
Türkiye’de dört nükleer santral planlaniyor. Ikisi yolda. Hatta Sinop’taki için TEPCO ile anlastilar... Akkuyu ise fay hattinda. Ne diyorsun bu duruma?
Bu bir intihar girisimi! Neden bir hükümet ve bir halk, bu riski alsin? Dünyanin en önemli turistik çekim merkezlerinden birini tehlikeye atsin? Bakin... Fukusima’daki radyasyon, sulara karisti, havada kilometrelerce öteye tasindi. Japonya turizmi çöktü. Türkiye’de nükleer santral yapilirsa, milyonlarca turistin bölgeye gelmesi tehlikeye girer...
Halk da nükleeri istemiyor...
Türk halkinin yüzde 65’i, nükleeri istemiyor. Fosil yakit ve nükleer söz konusu oldugunda, halka hiç danisilmiyor. Fukusima’da TEPCO, kaza zamaninda halkin yapmasi gerekenlere dair hiçbir yükümlülügünü yerine getirmedi. Halka açik bilgi verilmiyor. Bu nedenle ABD’de “çevre irkçiligi” diye bir kavram tartisiliyor. Zira kömürün, nükleer santrallerin yapildigi yerler, renkli, fakir insanlarin yasadigi yerler.
Dünyanin her yerinde bu tip santraller, toplumda en az sesi çikan, en fakir halkin yasadigi yerlerde kuruluyor. Fukusima’da çalisan TEPCO yetkililerinin hiçbiri, aileleri de santralin etki alani içinde yasamiyordu! Bu yüzden devletten veya sirketten bir yetkili “merak etmeyin güvenlidir” dediginde, “o zaman sen yasa orada, inanayim” demeli.
Fukusima’dan sonra, deprem bölgesinde olan bir ülkede nükleer santral kurmak, intihardir. Neden, yenilenebilir enerji teknolojilerine yatirim yaparak bölgesinde bir mucize yaratabilecek bir ülke olma imkâni varken böyle yatirimlar yapilsin?

 

NÜKLEER ATIK NE OLACAK?
- Her hükümetin, ekonomisini güçlendirme arzusu var. Peki, bu arzuyu, felaket yasayana dek, ayni sekilde sürdürecek miyiz? Nükleer endüstri, her seye bir cevap bulabilse dahi gözümüzün içine bakarak, nükleer atigi ne yapacaklarini ve zararsiz oldugunu söyleyemiyor.
- Hitit medeniyetini düsün... Arkeologlar topragi kazidikça neler buldu. Gelecegin arkeologlari, herhalde zehirli atik bulacak! Bu atiklar, yerel halkin onayi olmadan gömülecek.
- Almanya’da su anda dahi yeralti sulari nükleer atiklardan zehirleniyor. Bu sorunu gelecek nesillere aktaracagiz.

ENERJI DEVRIMI MÜMKÜN
Fosil yakitsiz, nükleer enerjisiz bir dünya mümkün mü?
Eger bu endüstride çalisanlar, “Dostlar, herseyi denedik... Günes, rüzgar kapasitelerini maksimuma çikardik. Buna ragmen açigimiz var” deseler, baska bir tartisma yapardik. Dünyada, yenilenebilir enerjilerin yüzde 99’u kullanilmazken neden dediklerine inanalim?
Enerji analistleriyle birlikte “Enerji devrimi senaryosu”nu hazirladik. Hemen bugün olmasa bile 10 yil içinde tamamen fosil yakit ve nükleer bagimliligindan kurtulabiliriz. Uzun vadede çok daha ucuza gelecegi de kanitlandi.... Fosil yakit ve nükleer endüstrisinin aldigi tesvikler, yilda 150 milyar dolari buluyor! Bu tesvikleri yenilenebilir enerjiye vermiyorlar... Versinler, bakalim ne
olacak?

EN ZENGIN JAPON PARASINI YATIRDI
Fukusima’yi, felaketten üç ay sonra ziyaret ettiniz. Sizi en çok ne etkiledi?
- Hayatimda çok berbat seyler gördüm. Ama ah, Fukusima... Gittigimizde, radyasyon oranlari çok yüksek olmasina ragmen orada yasayan insanlarla konustuk. Tsunami kelimesi, Japonca. Japonya kadar tsunamiyi bilen, üzerine plan ve tahmin eden bir ülke daha yok! Orada gittigimiz sahil kasabasinda, tsunamiye karsi yaptiklari yaklasik 10 metrelik duvari görünce çarpildim. Duvar sapasaglamdi! Fakat tüm hesaplara ragmen dalgalar o duvari asmisti. Duvarin diger yaninda ise manzara korkunçtu...

- Oyuncaklar, tek tük esyalar saçilmisti. Orada oturup sunu düsündüm: “Insanlik ne zaman dogayla pazarlik yapamayacagini ögrenecek? Gelecekle siyasi poker oynanmayacagini bilecek?” Günümüzün siyasi ve is liderleri, nesiller arasi dayanisma kavramini yok sayiyor. Anlami su: Bugün yapacagimizi her seçim, sadece önümüzdeki 10-20 yili degil, gelecek 50-100 yili etkileyecek...
- Ellerimizde ölçüm aletleriyle okullara gittik. Meger hükümet önceden isçileri gönderip, okul bahçesindeki topragi kazip üzerini doldurmus!.. Ancak kiyida kösede radyasyon seviyeleri çok yüksekti. Sokakta, pek çok kadin kosarak “Ne olur, lütfen bahçemde ölçüm yapin!” diye yalvardi. Daha saglikli beslenmek için bahçede sebze yetistirmek Japonya’da çok yaygin! Gittik, ölçtük... Tabii ki çok yüksekti.
- Japonya’da büyük degisim yasaniyor. Ülkenin en zengin is adami, felaketten 2 ay sonra bana mektup yolladi. Yenilenebilir enerjiler vakfi kurmak için 1 milyar dolar koydugunu açikladi. Japonya, tipki Türkiye gibi muazzam bir günes, rüzgâr, dalga kapasitesine sahip. Bu, olacak...

Kumi ve Greenpeace ekibi Kutup’ta petrol sirketine karsi eylemde!