Etik kurula İmam!

Etik kurula Imam!

Saglik Bakanligi, yayimladigi yeni "Klinik Arastirmalar Hakkinda Yönetmelik" (KAHY) ile etik kurullara imam atanmasina karar verdi.

Saglik Bakanligi, geçtigimiz Persembe günü Resmi Gazete'de yayimlanan "Klinik Arastimalar Hakkinda Yönetmelik" ile önemli bir karari hayata geçirdi. 23 Aralik 2008 tarihli son yönetmelikteki birçok maddenin, daha önce Türk Tabipler Birligi'nin açtigi davanin sonucunda yürütmesi durdurulmustu. Saglik Bakanligi, bu maddeleri degistirmesi sirasinda "eli degmisken" baska önemli bir degisiklik daha yapti.

Etik kurullara ilahiyatçi geliyor

23 Aralik 2008'de yayimlanan ve geçtigimiz aylarda, Danistay 10. Dairesi tarafindan bazi maddelerinin yürütmesi durdurulan KAHY ile ilgili degisiklikler 27518 sayili ve 11 Mart 2010 Parsembe tarihli Resmi Gazete'de yayimlandi. Bu degisiklikler arasinda yürütmeyi durdurma karari ile ilgisi olmamasina ragmen "araya sikistirilan" bir madde de var.

"Ilaç Klinik Arastirmalari Etik Danisma Kurulu üyeleri" ile "Ilaç Disi Klinik Arastirmalar Etik Danisma Kurulu üyelerinin" nitelik ve sayisini da belirleyen 10. Madde'ye göre ilahiyat mezunu bir kisi de bu kurullarin üyeleri arasina katilacak. Ilgili maddelerde, kurula katilacak olan ilahiyat fakültesi mezunu su sekilde tarif ediliyor: "Saglik meslegi mensubu olmayan, saglikla ilgili bir kurum veya kurulusta çalismayan ve klinik arastirmalarla ilgisi bulunmayan ilahiyat fakültesi mezunu bir üye."

Daha önce "üniversite mezunu"ydu

TTB 23 Aralik 2008'de yayimlanan yönetmelikte yer alan, basta Etik Kurul ve Klinik Arastirma Danisma Kurulu’nun bagimsizligini ortadan kaldiran ve bu kurullari islevleri sinirli yapilara dönüstüren düzenlemeleri ile klinik arastirma yapilacak yerler ve gönüllü haklarinin korunmasi konusunda hukuka aykirilik içeren bazi maddelerinin iptali istemiyle dava açmisti. Danistay 10. Dairesi de TTB'nin bu basvurusunu halki bularak birçok maddenin yürütmesini durdurmustu.

Yürütmesi durdurulan maddelerde yapilan yeni düzenleme ile birlikte böyle bir degisikligin de araya sikistirilmis olmasi dikkat çekiyor. Yeni düzenlemede ilahiyat mezunu bir kisinin de etik kurula atanacagini duyuran yönetmeligin önceki halinde ayni madde su sekildeydi: "Saglik meslegi mensubu olmayan, saglikla ilgili bir kurum veya kurulusta çalismayan ve klinik arastirmalarla ilgisi bulunmayan herhangi üniversite mezunu bir üye."

Etik Kurul mu, "Fetva makami" mi?

Ilaç arastirmalariyla ilgili etik danisma kurulu üyesi akademisyenlerin, kurullara ilk kez din adaminin girecek olmasina iliskin, "kurulda ahlaki, hukuki ve bilimsel yönü iyi bilen deontoloji uzmani zaten var. Dini ve uhrevi yaklasim bilimsel çalismalari geriletebilir" görüsünü savunduklari bilinirken, ilahiyatçilarin da, "haram maddelerin ilaç yapiminda kullanilip kullanilmayacagi konusuna açiklik gelir" savunusunda bulunduklari görülmüstü.

Saglik Bakanligi yetkilileri ise, bu durumu, bilimsel arastirmalara karar verilmesi asamasinda vatandaslarin da yer almasi gerektigini öne sürerek, "eskiden sadece hekimlerden olusan bir kurul bu arastirmalara karar veriyordu. Simdi içinde hekim veya eczaci olmayan, hukukçu, din adami ve esnaf gibi halktan insanlarin oldugu bir yapi düsünülüyor. Yani olaya sadece bilimsel gözle degil, vatandas cephesinden de bakabilen insanlarin oldugu bir kurul... Ayrica, durumun dinle dogrudan ilgisi yok, din adamlarindaki insan hassasiyetiyle ilgili... Fetva makami olusturmuyoruz" açiklamasinda bulunmustu.

Tabip odalarindan konunun uzmanlari ise, etik kurullarda din adaminin da yer almasini "AB mevzuatina uyum" ile açiklayan Saglik Bakanligi yetkililerinin bu iddiasini, "AB Mevzuati'nin bu kadar ayrintiya girmedigini ve sadece, etik kurullarda yer alabilecek kisiler konusunda, 'tip uzmanlari ve tipla ilgisi olmayan uzmanlar' biçiminde bir ayrim yapildigini bildirerek çürütmüslerdi.

Kurullar iki aydir çalisamiyor

Danistay 10. Dairesi'nin, 23 Aralik 2008 tarihli Resmi Gazete'de yayimlanan KAHY'in bazi maddelerinin yürütmesini durdurmasinin ardindan etik kurullar yaklasik iki ay boyunca çalisamadi. Saglik Bakanigi'nin geciktirdigi yönetmelik yayimlanmadigi için etik kurullari dosya degerlendiremez duruma geldi. Örnegin, Istanbul 1 No'lu Klinik Arastirmalar Etik Kurulu'nun sitesinde su açiklamaya yer verildi: "Etik Kurul’umuza karar 14.01.2010 saat 09:57’de faksla bildirmistir. Bu karar sonrasinda Etik Kurulumuz hukuki belirsizlik sonuçlanana kadar dosya alimini askiya almistir."

Ege Üniversitesi Tip Fakültesi Dekani Prof. Dr. Serdar Bor, dün düzenlenen 14 Mart Tip Bayrami konulu bir etkinlikte "Iki aydir tip fakültelerinde yeni bilimsel çalisma yapilamiyor. Çünkü etik kurul yok. Çok ciddi bütçe sikintisi var. Tam Gün Yasasi bizi vuracak ve üniversitelerde çok kan kaybi olacak. Akademik hayattan kaçis hizlandi, ögretim üyesi maasi aile hekimininkinden çok az” dedi.

(soL - Haber Merkezi)