Türkiye akademik dergiler rehberi yayınlandı

TÜRKIYE AKADEMIK DERGILER REHBERI – 2014

Bilimsel/akademik dergiler bilim dünyasinda bilginin dolasimini saglayan kilcal damarlardir. Bu kilcal damarlar üretilen bilimsel bilgiyi Bilgi Nehri’ne tasirlar. Bilgi üretimi insanoglu ile yasittir. Insanoglunun ilk dönemlerinde bilginin paylasimi çesitli simgelerle, seslerle insandan insana, nesilden nesile, degiserek ve dönüserek aktarilirken, yazinin icadi ile birlikte sistemli ve düzenli bir sekil aldi. Bilgi Nehri, esas itibariyle yazinin icadiyla büyümeye, derinlesmeye, daha uzak mesafelere ve çaglara erismeye basladi. Eski Hint, Misir, Pers ve sonrasinda Yunan Uygarligi dönemlerinde Bilgi Nehri tarihte ilk kez olaganüstü bir sekilde büyümeye basladi. Bilgi Nehri, bilgiyi cografya ve zaman düzleminde tasiyan bilgi otoyolu olarak da tanimlanabilir. Bilgi Nehri’ne ulasamayan bilgiler, nehirlere ve göllere ulasamayan küçük akarsular gibi buharlasip yok olurlar. Günümüzde Bilgi Nehri’ne bilgi tasiyan araçlarin önde gelen araci olan bilimsel/akademik dergiler, hatali ve eksik bilginin yayilmasini önleyici bir isleve de sahiptirler. Bu eleme islevine günümüzde hakem denetimlilik adini veriyoruz.

Bilim tarihine bakildiginda yazinin icadindan bu yana, belki de yazinin icadindan da önce magara duvarlarina çizilen resim ve birtakim sekiller ile bilginin yayginlastirilmasi güdüsünün insanoglunda hep var oldugu görülür. Ancak, günümüzde adina makale denilen sekilde bilgiyi tasiyan sistemli araçlara son bin yilda daha fazla rastliyoruz. Her ne kadar Eski Yunan’da, Iskenderiye Kütüphanesi’nde ve Islam bilim adamlarinca yürütülen çalismalarin paylasiminda benzer yollara basvurulmus olsa da, makalelerin bilgi paylasim aracinin genis olarak kullanimi, ancak matbaanin Avrupa’da yayginlasmaya baslamasi ile mümkün olabildi.

Bilginin makaleler yoluyla yayginlasmasi üniversitelerin açilmasini izleyen dönemlerde ortaya çikti. MS 1300-1400’lü yillardan itibaren elde edilen bilgilerin diger arastirmacilarla (filozoflarla) paylasimina, o günlerde mektup adi verilen araçlar yardimiyla ile baslandi. Önceleri el ile çogaltilan bu mektuplarin matbaanin yayginlasmasi sonrasinda kagida basilarak paylasildigini görüyoruz. 16 ve 17. yüzyillarda bilim akademilerinin ilk örneklerinin Bati Avrupa’da kurulmasiyla makalelerin toplu olarak basimini gündeme geldi ve adina dergi (journal) denilen yayinlarin ortaya çikmasina yol açti. Ilk bilimsel/akademik dergi 1662’de Ingiliz Bilimler Akademisi tarafindan Philosophical Transactions of the Royal Society adi altinda Ingiltere’de yayimlanmaya basladi. Kisa bir süre sonra da Fransa Bilimler Akademisi Jornal de Scavant adiyla bir dergi yayimladi. 1682’de “Acta Eruditorum” Latince, 1988 yilinda ise Alman Bilimler Akademisi’nce Monatsunterredungen des Thomasius dergisi, Almanca olarak yayimlanmaya basladi.

Ilerleyen yillarda hem dergi sayisinda ve hem de dergilerin nitelik ve uygulamalarinda degisimler oldu. 19. yüzyildan itibaren bilimsel/akademik dergilerde ABD ve Bati Avrupa’da kayda deger artislar yasandi.

Türkiye’de ise ilk bilimsel/akademik dergi 165 yil önce yayimlandi. Yayimlanan ilk dergilerden olan Vekayi-i Tibbiye 1849 yilinda, bir tip dergisi olarak yayinlanmaya basladi. Tanzimat ve Islahat Fermani ile I. Mesrutiyet gibi siyasi ve sosyal gelismeler bilimsel alanda az da olsa karsiligini buldu ve bazi bilimsel/akademik dergiler yayimlandi. Tamamina yakini kisa bir süre yayimlandiktan sonra kapanan bu ilk dergilerden sonra, bilimsel/akademik dergicilik alanindaki kayda deger gelismeler Cumhuriyet’in ilanini izleyen yillarda Nazi Almanya’ndan kaçip ülkemize siginan Yahudi asilli bilim adamlari döneminde ortaya çikti. Gerçekten de 1933-1950 yillari arasinda (1938’den sonra sayilari giderek azalsa da) Almanya’dan gelen akademisyenlerin bilimsel/akademik dergicilik alaninda da, uzun yillar devam eden etkileri oldu.

Türkiye Akademik Dergiler Arastirmasi’nin ilk kez gerçeklestirildigi 1997 yilinda ülkemizdeki bilimsel/akademik dergi sayisi 643 iken, bu sayi 2002’de 833’e ve 2007/2008 döneminde ise 996’ya çikti. Ancak 2014 yili çalismasinda ise dergi sayisi 1679’a ulasti. Basit bir hesaplama ile son 17 yilda Türkiye’de yayimlanan bilimsel/akademik dergi sayisinin 2,6 kat artis gösterdigini anliyoruz. Tesadüf eseri de olsa Türkiye Akademik Dergiler Arastirmasi’nin ilkinin Türkiye’nin sosyal, ekonomik, kültürel, siyasal, akademik ve teknolojik hizli degisimleri yasamaya basladigi dönemin hemen basinda gerçeklestirilmesini bir sans olarak görmek mümkündür.

Elinizdeki çalisma Türkiye Akademik Dergiler Arastirmasi’nin dördüncü basamagini olusturmasinin yani sira Türkiye’deki bilimsel/akademik dergilerin 17 yillik bir dönemdeki degisiminin incelenmesi bakimindan kayda deger verileri arastirmacilarin hizmetine sunuyor.

Türkiye Akademik Dergiler Arastirmasi’nin soru cetvelinin ilk örnegi 1996 yilinda Punsalan ve Miller (1988) tarafindan hazirlanan çalismadan yararlanilarak hazirlandi. Bununla birlikte, 1997/1998 yillarinda gerçeklestirilen ilk arastirmadan sonra soru cetveli, ortaya çikan gelismeler ve gereksinmeler dikkate alinarak önemli ölçüde yenilendi. Baslangiçta 47 degiskenden olusan soru cetveli elinizdeki dördüncü arastirmada 38 degiskene indirildi. Dolayisiyla 1997 yilinda hazirlanan ilk soru cetveli temel bazi parametreler disinda önemli birtakim degisiklere ugradi.

Arastirmada temel alinan sorular üç temel grupta toplaniyor. Bunlar; genel bilgiler, makale degerlendirme ve yayim bilgileridir.

Genel bilgiler bölümünde; derginin kullanilan basligi, ISSN’i, (varsa) E-ISSN’i, yayincisi, editörü, mektup adresi, faaliyet gösterdigi il, telefonu, faksi, e-posta adresi, web sayfasinin adresi, yayin sekli, bilim dali, yayim dili, yayimlanma sikligi, ilk yayin yili, kurucu edtörü, internet erisim sekli, yayimlanan cilt sayisi, bir sayidaki makale sayisi, yayim sözlesmesinin varligi ve indeks hazirlama bilgileri yer aliyor.

Makale degerlendirme bilgileri kisminda ise; makalelerin yayiminda yetkili karar organi, degerlendiren hakem sayisi, yayin kurulu üyesi olmayan hakemlerden de degerlendirme istegi, degerlendirme süresi, yayimlanma araligi, hakem listesinin yayimi, degerlendirme düzeninin varligi, ortalama degerlendirme sayisi ve yayimlanma oranina iliskin bilgiler bulunuyor.

Yayim uygulamalari kismi da; derginin hakemli dergi olup olmadigina iliskin beyan, kaç yildir hakemli dergi oldugu, baska dergilerde de yayimlanan makalelerin yayimina izin verilme durumu, yazim kurallarinin varligi, yazarlarin meslekleri, yazar akademisyenlerin unvanlarina göre dagilimi ile yer alinan indeks ve veri tabanlarinin isimlerine yer verildi.

Türkiye Akademik Dergiler Rehberi – 2014, içerdigi bilginin kapsami itibariyle Dünya’da örnegi olmayan bu çalisma özelligini tasimaktadir. Rehber’de yer alan dergilerin bilim dallarina göre dagilimi su sekildedir: Dil ve Edebiyat dergileri 36 (%2,1), Matematik ve Fen Dergileri 79 (%4,7), Saglik Bilimleri dergileri 430 (% 25,4), Sosyal Bilimler dergileri 861 (%50,8), Teknik Bilimler dergileri 134 (%7,9), Ziraat ve Ormancilik dergileri 59 (%3,5), Sanat dergileri 27 (1,6), Disiplinlerarasi dergiler 68 (%4,0).

Içerik

Giris

Açiklamala Iliskin Kilavuz

Kisaltmalar

Dergiler

Dil ve Edebiyat Dergileri

Matematik ve Fen Bilimleri Dergileri

Saglik Bilimleri Dergileri

Sosyal Bilimler Dergileri

Teknik Bilimler Dergileri

Ziraat ve Ormancilik Dergileri

Sanat Dergileri

Disiplinlerarasi Dergiler

Yayinlanmakta Olan Diger Dergiler

Baski Öncesi Eklenen Dergiler

Dizinler

Dergi Isimlerine Göre Dizin

Yayincilara Göre Dizini

Editörlere Göre Dizin

Kurucu Editörlere Göre Dizin

Yerlesim Merkezlerine Göre Dizin

Ek-1: Indeks ve Veri Tabanlari

Bazi Kavramsal Açiklamalar

Veri Tabani ve Dizin Listesi

Duyuru Bülteni disiplinlerarasi@gmail.com