MOR ÇATI 20 YAŞINDA

Mor Çati;

Kadina Yönelik Siddetle Mücadelede 20 Yil

20 yildir siddet gören kadin ve çocuklara hukuki, sosyal ve psikolojik destek veren Mor Çati Kadin Siginagi Vakfi'nin gönüllü çalisani Ülfet Tayli, 20 yillik mücadele sonunda kadinlarin siddet konusundaki farkindaliklari artsa da siddetten kurtulmak için basvurabilecekleri alternatiflerin ayni oranda artmadigini belirtiyor.

Nevra TASLIDAN Istanbul

Siddetle yüz yüze olan kadinlarla dayanismayi güçlendirmek, aile içindeki siddete karsi mücadeleyi yayginlastirmak amaciyla kurulan Mor Çati Kadin Siginagi Vakfi, 20 yasinda.

Erkek siddetinin, toplumda kadinlarla erkekler arasinda var olan esitsizliklerden kaynaklandigini, kadin dayanismasini güçlendirerek esitsizliklere karsi mücadele etmenin gerekliligini savunan vakfin gönüllülerinden Ülfet Tayli, 25 Kasim Kadina Yönelik Siddetle Mücadele Günü'nde Nevra Taslidan’in sorularini yanitladi:

Mor Çati'nin 20 yillik mücadelesinde nasil dönüsümlere, degisimlere tanik oldunuz?

Degisikliklerden en önemlisi su; kadinlar büyük çogunlukla artik erkeklerin uyguladigi siddetin suç oldugunu biliyorlar. Bu durum, bir yandan çare aramalarina neden oluyor, bir yandan da "katlanmayi" güçlestiriyor.

"Erkektir, döver de sever de" diye düsünmüyorsaniz siddetten uzaklasmayi daha çok istersiniz; alternatif olusturamadiginizda daha da çaresiz hissedebilirsiniz. Nitekim Mor Çati'ya sadece psikolojik siddet nedeniyle basvuran kadinlarin sayisinda ciddi bir artis var.

Psikolojik siddet de fiziksel siddet kadar zarar verebilir, kalici hasar birakabilir, intihara sürükleyebilir... Bu konuda farkindalik artti, ancak kadinlarin alternatifleri ayni ölçüde artmadi. Egitim en fazla üzerinde durulan konu gibi görünüyor. Bunda bile rakamlar iç açici degil.

Yasalara gelince... 20 yil içinde Türk Ceza Kanunu ve Medeni Kanun'daki degisiklikler, 4320 sayili yasa, belediyeler yasasinda siginaklarla ilgili düzenleme, kadin hareketinin önemli kazanimlari.

Ancak uygulamada sayisiz sorunlarla karsilasiyor kadinlar. Uygulama basitçe pratik sorunlar demek degil. Yasalarin uygulanabilmesi devletin kaynaklarini kadinlardan yana kullanabilmesini gerektiriyor.

Erkek egemen sistem kaynak dagilimindaki adaletsizliklerin giderilmesine izin vermiyor. Nitekim sürekli olarak kadinlarin evdeki rollerine atif yapildigini, cinsiyetçi degerlerin beslendigini görüyoruz. Bu durumda erkek siddetinin etkisini azaltmasini nasil bekleyebiliriz ki?

Mor Çati Siginagi sonrasi hayat nasil? Siginaktan siddet gördügü ortama dönmek durumunda kalan kadinlarla ilgili neler yapilmali?

Mor Çati siginaginda kalan her 10 kadindan sekizi siddetten uzak alternatif olusturabiliyor. Bu, baska siginaklara göre çok yüksek bir oran. Altinda kuskusuz Istanbul'da olmak, is, ev, kres gibi kaynaklara daha kolay ulasim gibi nedenler de var.

Ancak asil konu siginaklarin hangi bakis açisi ile yürütüldügü. Kisa süre önce yapilan siginaklarla ilgili bir arastirma siginaklarin çogunda hâlâ esler arasinda arabuluculuk yapilmaya çalisildigini ortaya koydu. Bunun gibi kadinlara sadece üç ay kalabilirsiniz dediginizde zaten hedefin kadinlarin siddetten uzaklasmasi olmadigi ortaya çikiyor.

Bu kadar kisa sürede kadinin ne hukuki, ne de onlarca bürokratik sorunu (çocuklarin gizlilik kosuluyla okula kaydi, ikametgah nakli vb) hallolur, ne travmasini atlatabilir, ne de is bulabilir.

Siginaklar kadina yönelik siddete karsi mücadeleyi baslatan, yürüten feminist hareketin en önemli kazanimlari arasinda. Dolayisiyla bu fikrin içinin bosaltilmasina izin veremeyiz. Mor Çati siginak faaliyeti yürütürken feminist yöntemlerden hareket ediyor. Asil olarak da bir model ortaya koymaya çalisiyor.

Siginak ve sonrasiyla ilgili örnekler verebilir misiniz?

Iki örnek verebilirim. Bunlar erkek siddetinin dogurdugu sonuçlarin ne kadar çok yönlü oldugunu ve her kadinin kendisi için ürettigi çözümlerin birbirinden ne kadar farkli olabilecegini gösteren örnekler.

F ve alti yasindaki kizi, iki yil kadar önce yasadiklari siddet nedeniyle kendilerini sokaga atmislar ve komsu da onlara evini açmis. Daha sonra komsunun bir akrabasinin evinde kalmaya baslamislar. Korktuklari için yedi ay hiç disari çikmamislar. F evde bogaz tokluguna çalismis, çocuk sürekli dayak yemis.

Eve gelen baska bir kadin gördükleri istismari fark etmis, F'yi Mor Çati'ya yönlendirmis. F. siginakta bir buçuk yil kaldi. Çocugu da kendisi gibi destek aldi. Dünya ile bütün iliskileri degisti.

Bosandi, meslek ögrendi, is buldu. Çocugunun velayetini aldi ama hafta içi babasinda kalmasina izin veriyor. Isini böyle daha rahat yürütebiliyor. Siddet konusunda hem çocuk, hem de kendisi daha uyanik.

Diger bir örnek Y. kocasindan siddet gördügü için Karadeniz'in bir köyünden Istanbul'a geldi. Ailesi ne onu ne de çocugunu istiyordu. Çaresizdi. Siginakta bir yil kadar kaldi. Bosandi, çalismaya basladi.

Bu arada ailesiyle de görüsmeye baslamisti. Onun siddetten uzaklasmak konusundaki kararliligi ailesini de etkiledi. Daha büyük bir eve çiktilar. Y'ye birlikte yasamayi önerdiler. Y,kabul etti ve gitti. Basi sikistiginda Mor Çati'dan yine destek alabilecegini biliyor.

Mor Çati'ya siddet gördügü için gelen kadinlarin hayatlari  nasil degisiyor?

Mor Çati'ya basvuran kadinlarin hepsinin talebi siginak degil. Bazi kadinlar 4320 sayili Ailenin Korunmasina Dair Yasa'dan yararlanip saldirgan esi evden uzaklastiriyorlar. Sadece hukuki ya da psikolojik destek alanlar da var, kendileri ve çocuklari için. Hepsiyle iliskimiz süremiyor kuskusuz.

Ancak Mor Çati'ya gelerek yasamlarini degistirmek için bir adim atmis oluyorlar. Siginakta kalmasalar bile epey  bir kisminin yasamlari eskisi gibi olmuyor. Esiyle yasamaya devam edenler bile kendilerini daha güçlü hissediyorlar. Çünkü Mor Çati kuskusuz feminizmle bir bulusma noktasi.

Farkli bir sey yapmaya çalistigimizi, bunun da feminist olmamizla iliskili oldugunu fark ediyorlar. Yasadigi siddet nedeniyle Mor Çati'ya basvuran, sonra da Mor Çati gönüllüsü olan çok sayida kadin var. Ama bu onlarin seçimi. Bizim onlara feminizmi de "dayatmamiz" söz konusu degil.

Siddet gördügü ya da tehdit edildigi için karakola ve savciliga basvuran kadinlar korunamiyor. Mor Çati'nin bu konudaki çalismalari?

Kadin cinayetleri ile ilgili birçok kentte kampanyalar yürütülüyor. Mor Çati Istanbul'da yürütülen kampanyanin içinde yer aliyor.

Biz 25 Kasim'in hemen sonrasinda bagimsiz kadin örgütlerinin organize ettigi Siginaklar ve Dayanisma Merkezleri Kurultaylarinda bir araya geliyoruz.

Kurultay, erkek siddetine karsi mücadelenin en yaygin platformu. Siddete karsi mücadele eden kadin örgütlenmeleri arasinda daha güçlü bir koordinasyon olmasini hep istedik, istiyoruz. Ancak kadina yönelik siddete karsi mücadele çok yönlü.

Kadin cinayetleri kampanyasi da, siginak faaliyeti de, medyaya yönelik faaliyetler de bunun parçalari. Ayrica kadina yönelik siddete karsi mücadelenin aslinda cinsiyetçilikle mücadele anlamina geldigini görmek de çok önemli.

25 Kasim Kadina Yönelik Siddetle Mücadele Günü. Bugüne dair neler söylemek istersiniz?

Bu yil da 25 Kasim'in gündemini Istanbul Feminist Kolektifle birlikte olusturmaya çalistik. Erkek siddetine karsi farkindalik yükseltebilmek amaciyla stand açildi, yürüyüs düzenleniyor. Hemen arkasindan bu yil Söke'de yapilacak 13.Siginaklar ve Dayanisma Merkezleri kurultayinda Türkiye'nin her yerinden kadin örgütlenmeleriyle bir araya gelecegiz.

Kadina siddet uygulayanlarin egitim düzeyi düsük yoksul erkekler olduguyla ilgili yaygin kaniyla ilgili ne düsünüyorsunuz? Sizce kadin siddet uygulayanlarla ilgili nasil bir erkek profil çikiyor?

Kadina yönelik siddet, kadin cinayetleri söz konusu oldugunda kadinlar ya da failler için bu tür profiller, kliseler olusturmak dogru degil. Farkli sinifsal, etnik, kültürel kesimlere mensup erkeklerin kadinlara siddet uyguladigini görüyoruz. Ayni sey cinayetler için de geçerli. (NT/BB)