İŞTE TASARRUFUN PÜF NOKTALARI

Küresel kriz yüzünden alim gücünün azalmasi, enflasyonun yeniden çift haneye çikmasi, fiyatlarin yükselmesi ve issizligin 3,5 milyona çikmasi, tasarrufun önemini artirdi. Bu durumu dikkate alan Sanayi Bakanligi, tüketicilerin mobilyadan ayakkabiya, kredi karti kullanimindan su tüketimine kadar birçok alanda faturayi düsürmesi için bir çalisma hazirladi.

Sanayi Bakanligi'na bagli Tüketicinin ve Rekabetin Korunmasi Genel Müdürlügü, tüketici magduriyetlerini önlemek için, günlük yasamda faydali olabilecek bilgilerin yer aldigi bir çalisma hazirladi. Kullanimi her geçen gün artan kredi kartlari, bilinçsiz kullanim ve sahtecilik sebebiyle birçok insani magdur ediyor. Magduriyetlerin basinda ise kredi karti sifresini kirma, internet ve telefonla alisveris sahteciligi geliyor. Sanayi Bakanligi'nin, kart sahteciliklerinin önüne geçmek ve bilinçli kullanim için tüketicilere önemli hatirlatmalarin yer aldigi çalismasina göre, kredi kartlarinin internet ortaminda hukuka aykiri kullanimini önlemek için kartin internet ve telefon kullanimina kapatilmasi isteniyor. Ayrica, internet üzerinden yapilan alisverislerde kredi kartinin tüm güvenlik bilgileri kullanildigindan, alisveris yapilacak sitelerin güvenilir siteler olmasina özen gösterilmesine ve sitelerin güvenliginin uluslararasi kuruluslar tarafindan korunup korunmadigina dikkat edilmesine vurgu yapiliyor. Bakanlik çalismasinda; ikinci el otomobil alimindan kredi kartina, mobilya kullanimindan su tüketimine hemen hemen her alanda tüketicilere faydali önemli bilgilere yer veriliyor.

Çalismada yer verilen ilginç bilgilerin basinda kredi karti kullanimi geliyor. 45 milyona yaklasan kart kullaniminda özellikle internet üzerinden yapilan alisverislerde dikkatli olunmasi isteniyor. Bunun için de öncelikle kart aliminda baslayan bazi kurallara uymak sart: Kredi karti limiti gelir düzeyi dikkate alinarak belirlenmeli; kart sözlesmesi okunmali ve kredi limiti, yillik kart ücreti, asgari ödeme miktari, kredi faizi gibi terimlerin ne anlama geldigine dikkat edilmeli, sözlesmenin bir nüshasi alinmali; kredi kartina iliskin otomatik ödeme talimati verilmis ise söz konusu talimatin, borcun asgari tutarini mi yoksa tamamini mi kapsadigina bakilmali.

Kredi karti magduru olmamak için kart alirken dikkat edilecek kurallarin yaninda kullanimda da bazi ayrintilarin göz önünde bulundurulmasi isteniyor. Buna göre; kredi karti arkasindaki imza bandi, teslim alindiktan hemen sonra imzalanmali; alisverislerde kredi kartinin POS makinelerinden yaninizda geçirilmesine dikkat edilmeli (bu sayede, kredi kartlarinin manyetik alanlarinin kopyalanmasi engellenmis olur); kart sliplerindeki tutar kontrol edilmeli; alisveris sonrasi verilen slipler hesap özeti gelene kadar saklanmali ve hesap özetiyle slipler tüketicinin bilgisi disindaki harcamalari ögrenmek için karsilastirilmali; kayip-çalinti durumunda vakit kaybetmeden bankalarin çagri merkezlerine hemen bildirilmeli ve ayrica bu durum, yazili olarak da bankaya iletilmeli.

Kredi karti kullaniminda önemli bir ayrintiyi da, ödemeler olusturuyor. Bunun için tüketiciler son ödeme tarihinde hesap özetinde yer alan borç miktarini ödeyemeyecek ise en azindan asgari tutari ödemeli. Bu sayede ödenmeyen borca akdi faiz uygulanmasi saglanmis olacak. Ayrica, kredi karti borcunun asgari tutari ödenecek ise ödemenin hesap kesim tarihinin hemen sonrasinda yapilmasi tüketicinin lehine. Ayrica kart sifresi kolay ulasilabilecek yerlere yazilmamali.

OTOMOBIL ALIRKEN DIKKAT!

BIRINCI EL ARAÇ ALIRKEN...

Aracin yag çubugu ve yag haznesi kapagi kontrol edilmeli. Kahverengi tortu görüldügünde araç yetkili bir servise gösterilmeli.

Araçta vurma, çarpilma, paslanma vb. hasarlar olup olmadigi, aracin radyatörünün ve motor hortumlarinin su kaçirip kaçirmadigi incelenmeli, gerekirse bir servise gösterilmeden araç satin alinmamali.

Aracin çalinti olup olmadigini anlamak için motor ve sasi numaralarinin, ruhsattaki motor ve sasi numaralari ile karsilastirmasi yapilmali.

Otomobilin yaptigi kilometre, otomobilin yipranmasiyla dogru orantili olan en belirgin husustur. Kilometre göstergesinde oynama yapilip yapilmadigi uzmanina gösterilerek ögrenilmeli.

Lastiklerinin durumuna bakilmali, asinmanin düzensiz olup olmadigi kontrol edilmeli. Asimetrik bir asinma, takimlarda bir ayarsizlik oldugunu gösterir. Ayrica lastik disleri ve yanaklarina bakilmalidir.

Akünün de kontrol edilmesi unutulmamali. Akü baslari okside olup yaglanmis ise bu, akünün ömrünün azaldigi anlamina gelir.

Aracin servis ve bakim kayitlarinin olup olmadigi sorulmali

IKINCI EL ARAÇ ALIRKEN...

Araçlarda rüzgârlik, üst bagaj ve otomatik transmisyon gibi aksesuar ve parçalar daha fazla yakit tüketimine neden olacagindan, araç seçerken bunlara bakilmali. Gerçekten ihtiyaç varsa, bu aksesuarlar takilmali.

Araçta standart olarak bulunmasi gereken emniyet kemeri, klima ve hava yastigi gibi elemanlardan baska hangi ekstra güvenlik ekipmanlarinin bulundugunun ögrenilmesi, saglik ve güvenlik açisindan önemli.

Satin alinacak aracin fiyati iyi incelenmeli. Pesin alimlarda indirimlerin olup olmadigi, araçta opsiyonel aksesuarlarin aracin fiyatini ne sekilde etkiledigi, ayrica servis, bakim, kasko, Motorlu Tasitlar Vergisi gibi aracin kullanim maliyetleri göz önünde bulundurulmali.

Satin alinacak araçlarda az yakit tüketen ve karbondioksit emisyonu düsük araçlar tercih edilmeli. Benzinli araçlarda  yakit sistemi enjeksiyonlu  olmali. Enjeksiyonu, çok  noktali tercih edilmeli. Ülke genelinde satis sonrasi servis agi yaygin olan ve yeterli yedek parça stoku bulunan araçlar tercih edilmeli.

MOBILYA NASIL ALINIR?

Mobilyalarin yapiminda kullanilan agacin cinsi ve diger malzemelerin özellikleri, birlestirme yerlerinin saglam olmasi, boya ve cilasinin düzgün olmasi da mobilya hakkinda karar vermede önemli faktörler olarak dikkate alinmali.

Siparis verilerek yaptirilan mobilyalar için önceden mutlaka sözlesme yapilmali.

Mobilyadaki dösemelik malzemenin uzun süre dayanan, kolay yanmayan, terletmeyen ve kolay temizlenebilen özellikte olmasi tercih edilmeli.

Alinan mobilyanin nakliye, kurulum ve montaj masraflarinin fiyata dahil olup olmadigi satin alinmadan önce ögrenilmeli.

Satin alinan mobilyada garanti belgesi, Türkçe tanitma ve kullanma kilavuzu ve satis sonrasi hizmet verecek servis istasyonlarinin listesi istenilmeli.

Mobilyanin insan hayatindaki önemi dikkate alinarak, insani bedenen ve ruhen dinlendirecek bir mobilya seçimi yapilmali.

BANYO IÇIN KÜVETI SUYLA DOLDURMAYIN

Musluk ve sifonlar daima bakimli tutulmali. Bozuk olanlar hemen tamir edilmeli. Her saniyede, bir damla su harcayan musluk yilda 1 ton su harcar.

Dis firçalarken, tiras olurken, ellerimizi yikarken musluk kapatilmali. Musluk ihtiyaç olunca açilmali.

Küvette yikanma yerine ekonomik basliga sahip dusla yikanilmali.

Su mümkün oldugunca bos yere akitilmamali.

Bulasiklar elde degil, makinede yikanmali.

Çamasir makinesi, ekonomik kullanilmali.

Kapi önü, balkon, merdivenler ve teras gibi yerlerin temizligi hortum yerine kova veya süngerle yapilmali.

Sebze ve meyveler su dolu bir kapta biraz bekletilip yikanirsa daha az su tüketilir.

Buzluktaki yiyeceklerin ve diger donmus gidalarin buzunu eritmek için su kullanmayin.

Bahçe sulamalari, buharlasmanin az oldugu sabah ya da aksam üstü yapilmali.

GIYECEK ALIRKEN NELERE DIKKAT EDILMELI?

Öncelikle hangi giyeceklere ihtiyaç oldugu dogru tespit edilmeli ve mevcut giyecekler gözden geçirilmeli.

Ne tür giyeceklerin eksik oldugunu düsünüp gerçek ihtiyaçlar tespit edilerek önem ve öncelik sirasina göre listelenmeli.

Ihtiyaç olarak tespit edilen giyeceklerin renk, model, kumas cinsi vb. özellikleri belirlenmeli. Stil ve model belirlemede yasam biçimi ve en sik giydiginiz giyecekleri düsünmek size yardimci olabilir.

Daima sade ve çesitli faaliyetler için kolayca kullanilabilecek kiyafetler seçilmeli, asiri derecede modaya bagli ürünler tercih edilmemeli.

Satin alinacak giyeceklerin renk kombinasyonlarina dikkat edilerek her türlü renkle kolayca uyum saglayabilecek olanlar yeglenmeli.

Kiyafetlerin farkli mevsimlerde ve uzun süre giyilebilen, kolayca yikanabilen, dayanikli, burusmayan kumastan üretilmis olmasina dikkat edilmeli. Iç giyimde ise kolayca nem çeken, dogal liflerden üretilen ürünler tercih edilmeli.

Giyecekleri satin almadan önce çesitli magazalari dolasmaya, fiyat, kalite, çesit, model ve renk açisindan karsilastirma yapmaya ve en uygun yerden alisveris yapmaya çaba gösterilmeli.

GIYIMDE MEVSIM SONU INDIRIM DÖNEMLERI TAKIP EDILMELI

Ölçü ve beden yönünden kesin bilgilere sahip degilseniz, satin alinacak giyecek mutlaka denenmeli.

Giyeceklerde kumasi, dikisleri, renk tonlari ile birlikte yan ürünler olan dügme, fermuar, astar vb. kisimlari dikkatle kontrol edilmeli, yirtik, sökük, tüylenme, renkte ton farki olmamasina özen gösterilmeli.

Satin alinacak kiyafetlerde bilgi verici etiketler incelenerek kumasin lif kompozisyonu ile uygulanacak bakim ve temizlik yöntemleri satin almadan önce mutlaka ögrenilmeli.

Giyim alisverislerinde mutlaka satis fisi veya fatura alinip saklanmali.

AYAKKABI SIKIYORSA 'DAHA SONRA GENISLER' DIYEREK ALMAYIN

Insan ayaginin hacmi gün boyunca genisler, bu nedenle ayakkabinizi ögleden sonra alin.

Bir çift ayakkabinin tekleri arasinda görünüm, sekil, isçilik, renk ve boyut farki olmamali.

Ayakkabi etiketine bakarak yüz, astar, iç-dis taban yapiminda kullanilan malzemeler hakkinda bilgi edinilmeli.

Ayakkabi seçerken ilk kriter model ve renkten önce, rahatlik olmali. Ayagin anatomik yapisina uymayan, büyük ya da sikan ayakkabi alinmamali.

En uzun parmak ile ayakkabi ucu arasinda 0,5-1,0 cm bosluk olmali. Ayakkabi rahatsiz edici derecede siki ise kesinlikle zamanla genisler diye düsünüp satin alinmamali.

AYAKKABININ HER IKISI DE MUTLAKA GIYILIP YÜRÜYEREK DENENMELI

Dikis uçlari bitim yerlerinin saglam olmasina, dikis hatalarinin bulunmamasina dikkat edilmeli.

Ayakkabinin ayakla temas eden kisimlarinda sentetik malzeme kullanilip kullanilmadigina bakilmali. Çünkü sentetik malzemeler hava geçirmez ve hava geçirmeyen malzemeler ayak sagligi için zararlidir.

Yazin tabani kösele, kisin ise tabani sentetik (PVC, termoplastik, kauçuk gibi) maddelerden üretilmis, ayakkabi yüzü yumusak deriden yapilmis olan ayakkabilar tercih edilmeli.

Nubuk, süet gibi çabuk kirlenen ya da boyasi çabuk soyulan malzemelerden üretilmis ayakkabilari alirken ve kullanirken iklim sartlari göz önünde bulundurulmali.

Çocuk ayakkabilarinin arkalarinin sert, ayakkabi yüzünün esnek olmasina, burun bölümünün parmaklari sikmamasina ve dis taban malzemesinin yeri saglam tutan, kaymayan ve esnek bir malzemeden yapilmis olmasina dikkat edilmeli.