ÇINAR  VE ERGUVAN

Çinar ve Erguvan agaçlari...

Agustos ayi da geldi.Çocuklugumda annem Temmuz ayi sonu gelince, bu yil da bitiyor derdi. Gerçekten günler çok hizli geçiyor ,çocuklarimizdan ödünç aldigimiz dünyayi ,onlara devredecegimiz güne hizla yaklasiyoruz.

Ama nasil ?

Fosil bazli yer alti kaynaklarini asiri tüketerek yerküreyi delik desik ettik .

Bu yetmiyormus gibi yer alti nükleer denemeleri yaparak ,bilimsel arastirma adi altinda,baska düsüncelere hizmet eden, bir rant zihniyetiyle dogal dengeleri alt üst ettik. Ve küresel isinmaya sebep olduk.

Buzullar eriyor , kutuplarin sakinleri , beyaz ayilar altlarindan eriyip giden ,buzul parçalarinin üzerinde yasam savasi veriyor.

Dünyamiza akciger görevi gören agaçlari sevmiyoruz.

Manzaramizi engellerse ,hele birde denizi göremiyorsak ,dallarini olur olmaz kesiyoruz.

Gül diker bahçesine insanoglu , özenle budar dallarini , konu agaç olunca , bir sevgisizlik var oldum olasi bunu anlayamam.

Hani meyve agaçlari biraz daha çok sevilir, meyvesini toplarken bile hoyratça kira, kira indirirler dallarini. Son yillarda çok farkli bir budama görüyorum agaçlarda , bakiyorum sopa gibi kalmislar ,onlar toparlanip sekline gelene kadar Sonbahar geliyor .

Dolmabahçe ‘den ,Ortaköy’ e dogru yürürken ,gölgesinde serinledigimiz Çinar agaçlari kayiplar artik .Kalanlari da eski gösterisine sahip degil.

Aslinda Çinar agaçlari Istanbul ‘un simgesi gibidir. Bu sehrin tarihine taniklik etmislerdir.Geçmisten , günümüze gelen saray , konak ,kösk ,cami ,han gibi yapilarin bahçelerinin olmazsa olmazidir, Çinar agaci.

Çocuklugumda Anadolu yakasinda tarihi ahsap kösklerin bahçesin de animsarim Çinar agaçlarini , kol kanat germis gibi dururlardi yapiya.

Bahçelerin ön tarafinda çiçek agaçlari ,kamelyalara sarilmis asmalar ,sarmasiklar ,geri planda da yapiyla bütünlesmis Çinar agaçlari.

Bu agacin tozu tutma özelligi vardir ,belki bunun içinde böylesi yakin olurdu yapilara.

Ne o köskler kaldi ,ne de Çinarlar .

Bazen yüksek beton yapilarin arasinda görüyorum onlari.Sikismis gibi duruyorlar ,degmesin kollari camlara diye egik bügük budanmis. Bir yesil sütun gibiler , sehirlesmeden payini almis bir olumsuzlukla, saliniyorlar rüzgarla.

Marmara Bölgesinde üç çesit Çinar agaci cinsi görülür; ‘’Akagaç Yaprakli Çinar’’, ‘’Dogu Çinari ‘’ ve ona çok benzeyen ‘’Bati Çinari’’.

Tozu önlemeye yardimci olduklari için sehirlerde cadde ,bulvar ve parklarin agaçlandirilmasinda çok kullanilirlar.

Çinar agaci , mitolojide dallarinin uzun ve yaygin olmasi nedeniyle cömertligin ,saglam karakterin ve yüksek ahlaki degerlerin simgesi olarak kabul edilir.

Çinar agaci deyince büyük usta Nazim Hikmet ‘in dizeleri gelir aklima…

"Yoldaslar ölürsem o günden önce yani Öyle gibi de görünüyor,

Anadolu ‘da bir köy mezarligina gömün beni Ve de uyarina gelirse ,

Tepemde bir çinar olursa Tas mas da istemez hani"

Abidevi görünümüyle ve yillara meydan okumasiyla tarihi degerler listesinde de yerini almistir.

Bir çok sehrimizde koruma altina alinmis ,devasa boyutta Çinar agaçlarimiz vardir.

Mahallelere ,köylere adini vermislerdir.

Istanbul ‘la özdeslesen bir diger agaç da Erguvan agacidir.Bogazin iki yakasinda sergiledigi muhtesem renk cümbüsü ile ,baharin gelisini müjdeler.

Mitolojide Erguvan çiçeklerinin önce beyaz oldugu , ancak Isa ‘yi ele veren Yahuda ‘nin kendini bu agaca asmasindan sonra Erguvanin çiçeklerinin kandan veya utançtan kirmiziya dönüstügü belirtilir.

Erguvan fidanlari Bizans döneminde Akdeniz sahillerinden getirilmistir.Erguvan rengi Bizans soylularinin asaletini simgeler. Bizans imparatorlugunun çöküsünden sonra da Istanbul ‘un yesil dokusunda o günlerden gelen serüvenine devam eder.

Tarihte asaleti temsil eden erguvan rengini ,bu günde IETT otobüslerinde görmek nostaljiyi pek seven yönetimlerin ,özlemlerini dile getiriyor diye düsünmekten de kendimi alamiyorum..

Istanbul çok çesitli agaç cinsine ev sahipligi yapar ,üç tarafi denizlerle çevrili,tepeleriyle ünlü sehrimiz ,bitki dokusu bakimindan zengindir.

Ben tarihi önceliklerini düsünerek ve biraz da sevgimden olsa gerek Çinar ve Erguvan agaçlarini yazdim..

Bu konuda uzman degilim, ancak okumayi ve arastirmayi seven bir birey olarak bilgi ve izlenimlerimi sizinle paylasmak istedim.

KAYNAK:TEMA Vakfi Yayini no:39 (AGAÇLAR)