Adeta pazarlamakla mükellefler

Adeta pazarlamakla mükellefler

AKP hükümeti 12 Eylül referandumunun hemen ardindan özellestirme uygulamalarinda gaza basacagini belli etti. Hükümet üyelerinden arka arkaya özellestirme açiklamalari gelirken, yargiyi teslim aldigini varsayan ve böylece son engelin de kalktigini düsünen AKP'nin adeta “gözü döndü.”

Basbakan bir baraj açilisinda... Daha açarken nasil satacagini düsünüyor olmali.

AKP'li bakanlardan referandum sonrasi arka arkaya özellestirme açiklamalari geliyor. Hükümetin daha önce gündeme getirdigi ancak çesitli nedenlerle erteledigi ya da yargidan dönen özellestirmeleri bu kez gerçeklestirmeye kararli.

Maliye Bakani Mehmet Simsek önceki gün özellestirmelere hizla devam edeceklerini vurgulayan bir açiklama yaparak "Köprü ve otoyollar, ilk asamada özellestirme programina alinacak, daha sonra da diger hususlar belirlenecek. Milli Piyango Idaresi'nin hizmet alimi yöntemiyle mi, yoksa lisans devriyle mi özellestirilecegi konusunda da birkaç hafta içinde karar verilecek ve bu kurulusun özellestirme stratejisi ortaya konacak” dedi.

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakani Taner Yildiz ise geçtigimiz günlerde Türkiye'nin en büyük iki kamu kurulusu olan Türkiye Petrolleri Anonim Ortakligi (TPAO) ve BOTAS'in halka arz yoluyla özellestirilecegini açikladi.

Elektrik dagitimi ve üretimi alaninda özellestirme ihaleleri ise referandum arasi vermeden, yaz aylarinda tüm hiziyla sürdü. AKP hükümeti, 2010 yili sonuna kadar elektrik dagitim alanini bütünüyle özel sektöre devretmeyi planliyor.

Referandumla hükümetin eli güçlendi
AKP hükümetinin referandumda onay aldigi Anayasa degisikligi paketinde, özellestirme davalarinin iptal ile sonuçlanmasina yol açmasina karsi elini güçlendirecek bir madde yer aldi.

Anayasa degisikligine iliskin düzenlemede 12. maddede, Anayasa'nin 125. maddesine, yargi yetkisinin idari ve islemlerin hukuka uygunlugunun denetimi ile sinirli oldugu vurgulanarak, "Bu yetki hiçbir surette yerindelik denetimi seklinde kullanilamaz" cümlesi eklendi.

Buna göre, basta özellestirme uygulamalarinda olmak üzere yarginin AKP hükümetinin islemlerine iliskin verdigi iptal ve yürütmeyi durdurma kararlarinda, "kamu yarari ve yerindelik ilkesi"ni dayanak olarak kullanmasinin engellenmesi amaçlandi.

Köprü ve otoyol satisi bu kez yargidan döner mi?
2007 yilinda alinan Özellestirme Yüksek Kurulu (ÖYK) karari ile özellestirme kapsam ve programina alinan Edirne-Istanbul-Ankara, Pozanti-Tarsus-Mersin, Tarsus-Adana-Gaziantep,Toprakkale-Iskenderun, Izmir-Çesme, Izmir-Aydin Otoyollari ile Bogaziçi ve Fatih Sultan Mehmet Köprüleri ile baglanti yollari, bu kararin yürütmesinin durdurulmasi nedeniyle bir kez daha özellestirme gündemine aliniyor.

Tüketiciyi Koruma Dernegi (Tükoder) tarafindan açilan davada, 31 Aralik 2008'e kadar, 9 otoyol ve 2 bogaz köprüsünün isletme hakki devri yöntemiyle özellestirilmesine iliskin 17 Nisan 2007 tarihli ÖYK kararinin Danistay'da oybirligi ile yürütmesi durdurulmustu.

Sermayenin “sansi” tutacak
Daha önce 2009 yilinda Sans Oyunlarinin Lisans Devri için yapilan ihale, katilimci sermaye gruplarinin 1,6 milyar dolarlik baslangiç fiyatini yüksek bulup, fiyat artirimi yapmamalari nedeniyle iptal edilmisti.

Ilk özellestirme girisimindeki hüsranin ardindan AKP hükümeti, sans oyunlarini yöneten Milli Piyango'yu yeniden ihaleye çikarmaya hazirlaniyor. Maliye Bakani Simsek'in önceki gün yaptigi açiklamada, Milli Piyango'nun özellestirme yönteminin birkaç hafta içinde belirlenmesinden hemen sonra ihale sürecinin baslatilacagi vurgulandi.

Türkiye'nin büyük holdingleri ve yabanci sermayenin ilgi duydugu bu özellestirmeye, yandas sermaye gruplarinin nasil yaklasacagi merak konusu. Yandas sermayenin, sans oyunlarini “kumar ve haram” olarak degerlendirip ihaleden uzak durup durmayacaklari ortaya çikacak.

Elektrik dagitimi verdiler sira üretim özellestirmelerinde
Yaz aylarinda gerçeklestirilen elektrik dagitim ihaleleriyle birlikte, Türkiye elektrik dagitim piyasasinin yüzde 75’i (63 il) özel sektöre devredildi. Türkiye Elektrik Dagitim A.S'nin (TEDAS) elinde bulunan son 3 dagitim bölgesinde faaliyet gösteren olan Akdeniz, Toroslar, Istanbul Anadolu Yakasi dagitim sirketlerinin özellestirilmesinin ise 2010 yili sonuna kadar tamamlanmasi planlaniyor. AKP hükümetinin son üç dagitim sirketini özellestirmesiyle, elektrik dagitim hizmeti bütünüyle özel sektöre birakilmis olacak.

Elektrik üretiminde ise özellestirmeler küçük akarsu santrallerinin devriyle basladi. Elektrik Üretim A.S.’ye ait 19 gruba ayrilan 52 adet akarsu santrallerinin “isletme hakki devri” yöntemiyle özellestirilmesi amaciyla 2 Aralik 2009 tarihinden itibaren verilen ilanlarla ihaleler açilmisti. Bunlardan 18 grubun nihai pazarlik görüsmeleri sonuçlandi ve HES'ler özel sektöre devredildi. Üretim alaninda özellestirmelere Hamitabat Dogalgaz Santrali'nin hisse satisi ile devam edilecek.

Toplam 16 bin 211 megavat ile Türkiye’nin kurulu gücünün yüzde 36’sini olusturan 46 adet elektrik üretim santralinin ise nasil özellestirilecegi 14-15 Ekim tarihinde yapilan Enerji Bakani Taner Yildiz ve bürokratlarin katildigi “Enerji Arenasi” toplantisinda tartisildi, özellestirme yöntemleri önümüzdeki günlerde belirlenecek.

TPAO ve BOTAS da özellestirilecek
Enerji alaninda gündeme alinan özellestirmeler, elektrik üretim ve dagitimi ile sinirli degil. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakani Taner Yildiz, referandumun üzerinden bir hafta bile geçmeden Türkiye'nin devlet petrol sirketi TPAO'nun yüzde 49'unun halka arz edilecegini açikladi.

2011 yili içerisinde bu islemin gerçeklestirilecegini ve konuyla ilgili hazirliklarin sürdügünü belirten Yildiz, sirketin statüsünde önemli degisiklikler yapacak yasal çalismalarin son asamaya geldigini söyledi.

Dünya petrol rezervlerinin hâlâ yüzde 80'inden fazlasini devlet sirketleri kontrol ederken, AKP hükümetinin TPAO'yu özellestirmek için adim atmasinin, yabanci petrol tekellerinin bölgede etkinliginin artmasina yarayacagi belirtiliyor. Özellikle Karadeniz'de zengin petrol rezervlerin bulunmasi olasiliginin bildirildigi bir dönemde yapilacak halka arz, TPAO'nun kontrolünde etki sahibi olabilmek için yerli ve yabanci sermayeye davetiye çikaracak. Karadeniz'de sürdürülen çalismalarla ilgili TPAO'nun hafta basinda, kurum personeline basina ve kamuoyuna Karadeniz arama çalismalari ile ilgili konusma yasagi koymasi, bu çalismalarin önemine isaret ediyor.

TPAO'nun hisselerinin halka arzi için bir anonim sirket haline getirilmesi gerekiyor. TPAO hisselerinin borsada islem görmeye baslamasi ise 6326 Sayili Petrol Kanunu'nda bu sirkete verilen imtiyazlarin da ortadan kaldirilmasini gerektireceginden, devletin petrol sektörü üzerindeki kontrolünü zayiflatacak. TPAO'nun özellestirilmesi anlamina gelen halka arz ile boru hatlari ve rafineri yatirimina hazirlanan Çalik Holding'in de ilgilendigi belirtiliyor.

Enerji Bakani Yildiz, TPAO'nun halka arzinin hemen ardindan BOTAS'in da halka arz edilecegini açikladi. Öte yandan, BOTAS dogal gaz sektörünün serbestlestirilmesi gerekçesiyle yurtdisindan dogal gaz ithalini öngören kontratlarin yeniden özel sektöre devredilmeye baslanacagini açikladi. Daha önce 4 milyar metreküplük devir yapan BOTAS, simdi 6 milyar metreküplük kontrat devri yapacak.
(soL)