'Şişman Parmak' borsaları çökertti!

'Sisman Parmak' borsalari çökertti!

Tüm dünya, ABD borsalarinda dün yasanan çöküsün etkisine girmis durumda. Biriken sorunlari görüsmek yerine, olayi yine “yanlis tus” ya da “firsatçilik” gibi iddialarla sorusturan yetkililer, zincirleme çöküsleri önleyemiyor.

ABD'de dün New York borsasinin kapanisa iki saat kala zincirleme satislarla yüzde dokuzu askin kayip yasamasi, tüm dünya ekonomilerini yeni bir sarsintinin kucagina atti. Ilk iddialara göre Citicorp'a bagli oldugu iddia edilen bir borsa temsilcisinin üç büyük hissenin satis emirlerini girerken “milyon” yerine “milyar” tusuna basmasi zincirleme satislara yol açti. En son 1987 yilinda yasanan benzer bir durumda otomatik islem yapan bilgisayar programlari, birbirleri ardina borsaya satis emirleri göndererek büyük bir düsüse neden olmuslardi.

Ancak bu kez o dönemin aksine satislarin hata yapildigi belirtilen zamandan çok daha önce basladigi ve zincirleme satislarin hataya degil, Yunanistan krizi yüzünden tüm dünyaya yayilan karamsarligin dalgalar halinde gelen etkilerine bagli oldugu düsünülüyor. Nitekim Citicorp yetkilileri, yaptiklari incelemelerde hiçbir temsilcilerinin seans boyunca hatali islem yapmadiklari sonucuna vardiklarini açikladilar.

Yine otomatik satis faciasi

Otomatik satis emirleri o kadar büyük bir miktara ulasti ki kimi hisseler gün içinde degerlerinin yüzde 90'indan fazlasini kaybetti. Borsa yetkililerinin, deger kaybi astronomik noktaya ulasan hisselerde dünkü islemleri iptal edecekleri düsünülüyor. Diger taraftan bazi büyük hisselerde de yari yariya düsüsler görülmesi, tüm islemlerin iptal edilmesi talebini getirdi. Ilk adim olarak daha çok teknoloji sektöründeki hisselerin islem gördügü Nasdaq piyasasinda yerel saatle 14:40-15:00 arasinda yapilan islemlerin iptal edildigi bildirildi. Bazi otomatize edilmis hisse senedi piyasalarinda bilgisayarlarin kontrol ettigi yüksek hizli islemler, piyasa hacminin yüzde 60'ina ulasiyor.

ABD yasama organlari, otomatik alim satim sistemlerinin sinirlandirilmasi için yeni yasa hazirliklarina baslamis durumdalar. Dünkü facia sonucu borsa endeksinin gördügü en düsük noktaya gelindiginde ABD piyasalarinda sirket degerlerinin, tam bir trilyon dolari buharlasmisti.

Dün Avrupa borsalarinda aksama dogru özellikle devlet borçlanma senetlerinden kaçis hizlanmis, Yunanistan ve Portekiz bonolarinin yaninda Italya ve Ispanya bonolari da ciddi faiz yükselisleri yasamislardi. Avrupa Merkez Bankasi'nin avro cinsinden tüm devlet kagitlarina ödeme garantisi vermeye yanasmayacaginin belli olmasindan sonra bono piyasalarindaki bu kaos, zaten oldukça yüksek seviyelerde bulunan hisse senedi piyasalarina da bulasmaya baslamisti.

'Sisman parmak' bahane

Uzmanlar, “sisman parmak vakasi” olarak adlandirilan yanlis tusa basma olayinin veya düsüsten para kazanma pesindeki spekülatif ataklarin, piyasalarin içinde bulundugu durumu açiklamaya yetmeyecegini, olsa olsa hizlandirici etkide bulunmus olabileceklerini iddia ediyorlar.

Dün gece boyunca avro, dolara karsi 1.253 seviyelerini gördü. Geçen yilsonundaki 1.514 seviyesine göre yüzde 17'ye ulasan bu düsüs, düsük kâr marjiyla çalisan Türkiye ihracatçilari için kritik bir darbe anlamina geliyor. Bankalar arasi piyasada ise ABD dolari, TL'ye karsi 1,625 seviyesine dogru vurduktan sonra bugün öglen saatlerinde 1,57'ye dogru gevsedi. Para birimleriyle ilgili rahatsizliklar sonucu altinin da dolara karsi tarihinin en yüksek seviyeleri olan 1225'e dogru yükseldigi gözlendi.

(soL)