RİO KARNAVALI BAŞLADI

Uzaktan bakinca popo sallayan bir takim kadinlarin yer aldigi bir eglenceden ibaret sandigimiz karnaval, Brezilya’da en az futbol kadar ciddiye alinan bir is... Ama dünyanin en eglenceli isi!
Karnaval, Brezilya’nin her kentinde kutlansa da hiçbiri Rio de Janeiro’daki kadar ihtisamli ve gösterisli degil... 14 Subat’ta baslayacak karnaval için Rio’daki 22 samba okulu provalarini iyice sikilastirmis.  Samba okullari, tipki futboldaki gibi üç lige ayriliyor... 1. Lig okulu Imperatriz’in karnavalda gösteri yapacagi Sambodromo’da provasi oldugunu ögreniyorum. Show TV’den Yagiz ve Haydar’la kendimize sahane bir rehber buluyoruz: Jorginette, otelden transfer dahil 100 Real (80 TL) istiyor, “Begenmezseniz para almam” diye ekliyor.

Bir loca 45 bin real
Sambodromo, favela yani gecekondularin bölgesinde. Fakat samba heyecani genç-yasli, güzel-çirkin, fakir-zengin ayrimi yapmiyor. Sallantili elmas küpeleri ve dore platform topuklu giymis kadin da, üstü basi yirtilmis evsiz de ayni dansi paylasiyor. Kimse de kadinlari taciz etmiyor.
Jorginette’in tavsiyesine uyarak ‘rahat ve gösterissiz’ giyiniyorum. Zaten Rio’nun üniformasi sort, tisört ve parmak arasi terlik... Sambodromo’nun 1.7 kilometre uzunlugunda bir pisti, her iki yaninda seyircilerin gösteriyi izleyebilecegi tribünleri var. Prova gecesi tribünün üstleri bedava, halk dolusmus...
Karnaval gecesiyse fiyatlar çildiriyor: 12 kisilik bir locanin günlük fiyati, yeme içme dahil 45 bin real (37 bin 350 TL)! Daha mütevazi takilanlar 60 ila 150 real arasinda bilet bulabiliyor.
Prova baslamadan önce Sambodromo’nun arkasinda, yiyecek standlarinin çevreledigi alana gidiyoruz. Bir samata kopuyor ki sormayin gitsin! Imparatiz okulunun taraftarlari formalarini giymis, canli müzik yapiliyor... Radyocular tesisati kurmus, canli yayinda.... Herkes sarkilar söyleyip oynuyor. Dedigim gibi, maç öncesi atmosferi gibi. Ama futbolla karsilastirildiginda çok daha barisçil, daha karma ve daha mutlu herkes.
Jorginette görevlileri nasil kafaliyor bilmem ama, kendimizi okulun geçis yapacagi alanda buluyoruz. Karnaval zamani olsa hayatta izin verilmeyeceginden, kolay kolay yasanamayacak bir deneyim bu!
Derken müzik basliyor... Her samba okulu, her yil yeni bir sarki çikariyor. Sarkinin sözlerini herkese dagitiyorlar ki hep bir agizdan söylensin.
Birden herkes okulun yürüyüse baslayacagi noktaya dogru kosuyor: Meger Rio’nun en meshur kraliçesi gelmis! Gerçek bir celebrity olan Louisa Bruniere’in hayat hikayesini istahla anlatiyor Jorginette:
51 yasindaymis, her tarafi botoksluymus, ama hâlâ çok güzelmis... Kocasindan ayrilmis ama havali soyadini birakmamis... 

Bir okulun üç bin dansçisi var
Louisa geçerken halk çosuyor, ama asil sov ondan sonra basliyor.... Sambodromo’da bir saat boyunca ayni sarki çalinarak, el çirparak, kivirtarak, seyirciyi selamlayarak dansçilar önümüzden geçiyor.
Karnavala katilan bir okulun yaklasik üç bin dansçisi var. Bir ligdeki toplam okul sayisi 21! Bu nedenle karnaval geçisi, aksam baslayip ertesi gün öglene dek kadar sürüyor.

Kim olursan ol, gel
Sanmayin ki hepsi dünya güzeli...  Sambacilarin çogunlugu siradan   insanlar: Çocuklar, 80’lik yaslilar,   120 kiloluk dev popolu kadinlar,   transseksüeller, delikanlilar, siyah,   beyaz ve melezler... Kraliçe olmak için yarisan ve gerçekten insanin   nefesini kesecek güzellikte  kadinlar da var tabii. En ileri derecede samba yapanlarin sayisi 15-20 kisiyi geçmiyor.
Karnaval, tipki bir ayin gibi... Kalabaligin arasina karisarak,  dans ederek, terleyerek, müzikle bir olarak geçirilen bir zaman dilimi. Her seyi unutmak, yasamanin ve insan olmanin saf hazzina varmak bu olsa gerek... 

AFRIKALI LIMAN ISÇILERI YARATTI
- Brezilya karnavalinin kökeni, 15’inci yüzyila kadar, Portekizliler’in paskalya kutlamalarina kadar gidiyor. Ancak Brezilya’da sokak eglenceleri tehlikeli bulununca 1843’te yasaklaniyor.
- 19’uncu yüzyilin ortasinda sosyal elitin düzenledigi maskeli balolar, zamanla sokaga tasiyor. Rio halki kendi müzigi ‘jongo’yu yaratiyor, Ze Pereira bandolari kuruyor.
- Bugünkü samba okullarinin temelini, 1870’lerde Bahiali liman isçileri, yani Afrikali köleler atiyor. Kurallar siki, bandolar ve kostümler de.
- Karnavala has müzik besteleme aliskanligi 20.yüzyilda ortaya çikmis. 1917’de ilk kez bir samba sarkisi kayda aliniyor.
- 1930’larda samba okullari arasinda rekabet ve yarismalar basliyor. 

SAMBA OKULLARI SPONSORLU
-  Her mahallenin bir samba okulu var. Bunlar farkli liglere ayriliyor: Birinci ligdeki okullar, Sambodromo’da, ikinci  ligdekiler Avenida Rio Branco’da, üçüncü ligdekiler ise Maracana stadinin yakininda prova yapiyor. 
-  Karnaval biter bitmez bir sonraki yila hazirlik basliyor. Tema, kostümler, müzik seçimi büyük bir titizlikle yapiliyor. Okulun direktörü (koreograf) danslara karar kiliyor.
-  Bu okullara herkes katilabilir, ancak iki sarti var:  Aidatinizi ödeyip, her hafta düzenli olarak provaya gideceksiniz. 
-  Isteyen, bir samba okuluna sponsor olabiliyor. Açik reklam yapmak yasak. Ancak bir markanin, hatta ülkenin temasina göre kostüm yapilabilir. 
-  Birinciyi belirleyen, birçok faktörün toplami: Perküsyon, ahenk, kostümler, tema, dansin kalitesi (evaluçao) gibi. Toplam 10 kategoride, 40 jüri üyesi geçis esnasinda puanlama yapiyor. 
-   Rio karnavalinin starti, balolarla veriliyor. En havalisi Copacabana Palace Hotel’deki, cezasi da 1000 Real. Zengin ve ünlülerin katildigi bu balolarda kilik kiyafette iddia dozu hayli yüksek. 

KRALIÇE NASIL SEÇILIR?
- Karnavalin bana göre en hayal kirikligi verici yani, kralin mümkün oldugunca en sisman ve yasli birinden seçilmesi. Efsane böyleymis...
- Kraliçe seçimi içinse güzellik, sosyallik, kendini rahat ifade edebilme, samba becerisi ve kendine güven kriterleri araniyor. En önemlisi ‘karnaval ruhu’nu iyi yansitmasi.
- Ikinci ve üçüncüler de karnavalin prensesi seçiliyor. 
- En yasli kadinlara önemli bir görev veriliyor: Tüplerle havada uçurulan bu hanimlara ‘Baianas’ deniyor ve sambanin Afrika’dan çikan ruhunu kutsuyor.