Çöpte İsveç modeli

ÇÖPTE ISVEÇ MODELI

Çöp illerimizin sorunu, içlerimizin sorunu, köylerimizin sorunu… Bölgenin sorunu, Türkiye’nin sorun!

Giresun’da olusan çöp dagindan tutunda dere yataklarina ve tatli su havzalarina kadar dökülen çöplerle ilgili kökten bir çözüm üretilemiyor ülkemizde… Ilimizde, herkes gözünü Çavuslu’ ya dikmis, tesisisin açilmasini bekliyor.

Kaldi ki o tesisle ilgili geçmisten günümüze yasanan sorunlari da hepimiz biliyoruz.

Yine o tesisle ilgili baska bir komedinin de nasil yasandiginin geçtigimiz günlerde yazmistik. 2014 yili 5 Haziran’da bitti diye açilisi yapilan, hatta video konferans yöntemiyle Cumhurbaskanina açilisi yaptirilan tesisler hâlâ çalismaya baslamadi.

Geçen hafta yerel gazetelerde çikan bir haberin basligi bizleri heyecanlandirmisti. Gerçi haberin tamamini okundugumuzda heyecanlanacak bir seyin olmadigini gördük.

Haberin basligi:” Çöp Sorunu Çözülüyor.” Nasil heyecanlanmazsiniz!

Görele Belediye Baskani Tolga Erener’in bir açiklamasi olmus: Erener; Çavuslu’ da kurulan Kati Atik Bertaraf Tesisi ve Düzenli Depolama Alani’nin bitirilmesiyle çöp sorunun çözülecegini söylemis.

Görele Belediyesi geçici olarak, sahil yolu yapimi sirasinda kazanilan bir çukuru çöp döküm alani olarak kullaniyormus. Birçok belediye çöplerini dere havzalarina dökerek içme sularini dahi kirletiyormus. Gerçi bu alana çöp dökmekten memnun degillermis ancak baska da seçenekleri yokmus.

Dedik ya herkesin gözü Çavuslu’ da.

Oysa ayni günlerde ulusal basinda çöple ilgili baska bir haber daha çikti. Biz de yazimizin basligini bu haberden aldik. Isveç çöpten enerji üreterek ülkenin enerji ihtiyacini karsiliyormus.

Hatta çöp sikintisi çektikleri için komsu ülkelerden çöp temin ediyorlar ve üstüne üstlük çöpünü aldiklari ülkelerden üste para aliyorlarmis.

Iste Çöpte Isveç Modeli dedigimiz bu.

Çavuslu’ yla ilgili tartismalarin zirveye ulastigi günlerde hep bunu dile getirdik. Gelismis ülkelere bir bakalim dedik, onlarin çöp sorununu nasil çözdügünü bir arastiralim dedik. Bu güzelim Çavuslu’ yu çöple anilir olmaktan kurtaralim dedik ama dinleyen olmadi.

Isveç’in Linköring isimli bir sehri var. Nüfusu 110 bin. Belediye baskanlari bir Türk; Muharrem Demirok.

Bu yerlesim yerinin tüm enerjisini çöplerin dönüsümünden sagliyorlar. Nüfusu Giresun’un nüfusundan fazla… Çöpten enerji elde etmek için kurduklari tesisten koca sehrin enerjisini karsiliyorlar.

Ama bir sorunlari var, çöp yetistiremiyorlar. Bunun da komsu ülkelerden tedarik ediyorlar. Avrupa ülkelerinde çöp depolama yasak oldugu için neredeyse her ülke çöpünü Isveç’e vermek istiyor. O zaman da üste para aliyorlar çöp aldiklari ülkelerden.

Iyi is degil mi?

Böyle bir sistemden Çavuslu’ ya çöp tesisi kuranlarin bilgisi yok mu? Neden böyle bir tesis degil de bugün yaptiklari gibi degisik bir depolama yöntemini dayatiyorlar?

Var iste,dünya da örnekleri var; adamlar çöpten enerji elde ediyorlar.

Türkiye neden böyle bir sisteme geçmiyor ki!

Çok pahallidir diyeceksiniz degil mi? yapmayin Allah askina; dünyanin Çin’den sonraki en büyük ikinci ekonomisi dedigimiz Türkiye için pahalli sözü eski Türkiye’de kaldi.

Kaldi ki elde ettiginiz enerjiyi satarak yatirim harcamalarinizi karsilayabilirsiniz. Hani son yillarda çokça uyguladigimiz bir yöntem var: Yap-Islet yöntemi…

Enerjimizi çöpten sagladigimizda HES’ lere ve nükleere santrallere de ihtiyaç duymayabiliriz.

Adamlar yapmislar olmus,biz de neden olmasin?

Isveç’te çöpten elde edilen enerji 1 milyon evi isitiyor

Isveç’te çöpten elde edilen enerji ile 1 milyona yakin evin isitilmasi saglanirken, 300 bin evin ise elektrik ihtiyaci karsilaniyor.

Isveç, evsel atiklarin modern yöntemlerle islenmesi yoluyla elde ettigi biyogazi hem isitma hem de elektrik üretmek için kullaniyor. Nüfusu 10 milyona yakin ülkede, evlerde olusan çöplerin yüzde 99’unu elektrik üretimi için kullanilirken, kalan yüzde 1’lik kisim ise tarimsal gübre amaçli degerlendiriliyor.

Isveç, evsel atiklarin modern yöntemlerle islenmesi yoluyla elde ettigi biyogazi hem isitma hem de elektrik üretmek için kullaniyor. Nüfusu 10 milyona yakin ülkede, evlerde olusan çöplerin yüzde 99'unu elektrik üretimi için kullanilirken, kalan yüzde 1'lik kisim ise tarimsal gübre amaçli degerlendiriliyor.

Isveç vatandasi 33 yasindaki James Cronin, AA muhabirine, 17 yasindan beri çöpleri ayiklayip, en yakindaki istasyona biraktigini, bu islemi yapmadan önce özel bir egitim almadigini ancak okulda fen derslerinde geri dönüsümün önemini ögrendigini söyledi. Cronin, söyle devam etti:

"Stokholm'de eger geri dönüsüm yapmazsak bunun bir cezasi yok ancak her gün televizyonlarda, radyoda, internette geri dönüsümle ilgili haberleri görüyoruz ve duyuyoruz, bu artik bizim için bir aliskanlik. Simdiki çocuklar ise bu konuda daha sansli, çünkü okulda derslerde bu konu ayrintilariyla isleniyor."

Pernilla Enström ise evde çöpleri plastik, cam ve metal olarak üç kisma ayirdigini ancak annesinin biraz daha çok siniflandirma yaptigini söyledi ve sunlari kaydetti:

"O sprey kutularini, yemek artiklarini ya da pilleri de ayri bir sekilde siniflandiriyor, bazen kullanmadigimiz esyalari ikinci elde satiyoruz . Çöpleri evimize en yakin geri dönüsüm kutularina birakiyoruz. Bazi apartmanlarda ise bu kutular konteyner seklinde ve apartmanin içinde, birkaç yil önce ise durum farkliydi, bisikletlerimize çöplerimizi yükleyip biraz uzaktaki konteynerlara birakiyorduk."

Yaklasik 10 milyon nüfusa sahip Isveç, kendi çöp kaynaklarinin bitmesi durumunda komsu ülkelerin yani sira Ingiltere, Italya, Irlanda ve Balkan ülkelerinden çöp aliyor. Isveç, 2013 yilinda 25,5 gigawatt yenilenebilir enerji üretim kapasitesine ulasti ve bu kapasite, 2014 yili için 26,6 gigawatt olarak tahmin ediliyor.

Ülkede, 2013 yilinda yenilenebilir enerji üretimi yatirimlarina 1 milyar dolar ayrilmis ve enerji verimliligi için uzun yillardir enerji verimliligi çalismalari yapiliyor.

Haber : Nihat Öztürk www.gorelesol.com