Darbe suçlusu Kenan Evren öldü

Darbe suçlusu Kenan Evren öldü

Ilahi adalet geç de olsa yerini buldu.

Türkiye'nin siyasi ve sosyal hayatini yeniden dizayn eden 12 Eylül süreci öncesindeki çalkantilar, askeri müdahalenin ardindan yerini mutlak baskinin hakim oldugu bir atmosfere birakti.

Darbenin ardindan 650 bin kisi göz altina alindi,1 milyon 683 bin kisi fislendi.Açilan 210 bin davada 230 bin kisi yargilandi,7 bin kisi için idam cezasi istendi. 517 kisiye idam cezasi verildi,50 kisinin cezasi infaz edildi.

98 bin 404 kisi örgüt üyesi olmak suçundan yargilandi,30 bin kisi sakincali oldugu için isten atildi.14 bin kisi yurttasliktan çikarildi,30 bin kisi siyasi mülteci olarak yurtdisina gitti.

171 kisinin gözaltinda iskenceden öldügü belgelendi.

937 film sakincali bulundugu için yasaklandi.23 bin 677 dernegin faaliyeti durduruldu.

3 bin 854 ögretmen,üniversitede görevli 120 ögretim üyesi ve 47 hakimin isine son verildi.

31 gazeteci cezaevine girdi,300 gazeteci saldiriya ugradi.Üç gazeteci silahli saldirida öldürüldü.

Gazeteler 300 gün yayin yapamadi,13 büyük gazete için 303 dava açildi,39 ton gazete ve dergi imha edildi.

Cezaevlerinde toplam 299 kisi yasamini yitirdi,14 kisi açlik grevinde öldü.

12 Eylül fasist darbesi emperyalist bir planin ürünüdür.

Darbeyi hakli kilacak sekilde eylemler örgütlenmis ve 12 eylül 1980 tarihinde fasist darbe gerçeklestirilmistir.

Siyasi cinayetler,kanli 1 Mayis,Çorum ve Maras olaylari,Meclis'in kilitlenmesi,ekonomik buhran ve digerleri.

Türkiye tarihine bir balyoz gibi inen sürecin kilometre taslari.

Iste darbe öncesi planlanan eylemler;

1977

1 Mayis: Istanbul Taksim Meydani’nda düzenlenen Isçi Bayrami kutlamalarinda kalabaligin üzerine meçhul saldirganlar tarafindan bir binanin çatisindan ates açildi. Hâlâ aydinlatilamayan ve tarihe 'Kanli 1 Mayis' olarak geçen olayda 33 kisi hayatini kaybetti.

13 Haziran: Dönemin basbakani Süleyman Demirel istifa etti. Milliyetçi Cephe Hükümeti sona erdi.

29 Mayis: Izmir Havaalimani'nda Cumhuriyet Halk Partisi Genel Baskani Bülent Ecevit’e silahli saldiri düzenlendi. Sag kurtulan Ecevit, kontrgerillayi suçladi.

21 Haziran: Hükümeti kurma görevini alan CHP lideri Bülent Ecevit kabineyi açikladi.

1978

15 Ocak: Sol ve sag örgütler arasindaki siddet olaylari artti, son iki haftada 30’dan fazla kisi öldü.

16 Mart: Istanbul Üniversitesi’nden çikan sol görüslü kalabalik bir ögrenci grubunun üzerine bomba atildi ve otomatik silahlarla ates açildi. '16 Mart Katliami' adi verilen olayda yedi ögrenci öldü, 47 kisi yaralandi. Saldiri aydinlatilamadi, üç kisinin yargilandigi dava 2008 yilinda zamanasimindan düstü.

17 Nisan: Adalet Partisi üyesi Malatya Belediye Baskani Hamit Fendoglu, kendisine gönderilen bir bombali paketi açarken, gelini ve iki torunuyla birlikte öldü. Malatya’da büyük olaylar yasandi. Sokak gösterileri günlerce sürdü.

19 Mayis: Ankara’da, Gençlik ve Spor Bayrami’nda kiz ögrencilerin kiyafetlerinden dolayi aleyhte tezahürat yapildi. Istanbul’da tribünlerin önünde bomba patladi. Antakya’da kiz ögrencilere saldirildi, elbiseleri yirtildi. MSP Genel Baskani Necmettin Erbakan, Anitkabir’deki anma törenine katilmadi.

2 Haziran: Madrid’de Ermeni örgütü ASALA’nin düzenledigi silahli saldiri sonucunda, Türkiye’nin Madrid Büyükelçisi Zeki Kuneralp’in makam arabasinda bulunan esi Necla Kuneralp, emekli Büyükelçi Besir Balcioglu ve aracin soförü öldü. Büyükelçi araçta bulunmadigi için kurtuldu. Bu tarihten sonra Ermeni örgütü 21 ülkede gerçeklestirdigi saldirilarda 42 Türk diplomat hayatini kaybetti.

4 Ekim: MHP Istanbul Il Baskani Recep Hasatli, ogluyla birlikte evinde ugradigi silahli saldiri sonucu öldürüldü. Cinayeti, 'Marksist Leninist Silahli Propaganda Birligi' örgütü üstlendi.

9 Ekim: Ankara’da Bahçelievler semtinde yedi Türkiye Isçi Partisi üyesi ögrenci, Abdullah Çatli ve Haluk Kirci’nin da aralarinda oldugu ülkücüler tarafindan evlerinde öldürüldü. Kirci 1999'da yakalanip yargilandi ve hüküm giydi. Cezaevinden çiktiktan sonra verdigi röportajda, "O zaman gençtik; bizleri kullandilar" dedi.

20 Ekim: ITÜ Elektrik Fakültesi Dekani Bedri Karafakioglu Istanbul’da ugradigi silahli saldiri sonucunda yasamini yitirdi.

27 Kasim: Abdullah Öcalan PKK örgütünü kurdu.

19 Aralik: Kahramanmaras’ta Çiçek Sinemasi’na bomba atilmasi olayinin sol görüslü gruplar tarafindan gerçeklestirildigi haberinin yayilmasiyla ayaklanan sagci ve ülkücü gruplar, sol partilerin ve derneklerin binalarina saldirdi. Kisa sürede karsilikli çatismaya dönen olaylar bir hafta sürdü. 100’den fazla vatandasin öldügü olaylarda Alevilere ait 200'ün üzerinde ev yakildi, isyerleri tahrip edildi.

Siddet olaylarinin kontrolden çikma nedeni olarak, güvenlik güçlerinin, saldirilarin kendilerine yöneldigi iddiasiyla kentten çekilmesi gösterildi. Bu durum Aleviler üzerindeki baskinin ve saldirilarin artmasi anlamina geliyordu. Olaylar Kayseri ve Gaziantep'ten gönderilen askeri birliklerin müdahalesiyle bastirildi.

Olaylarin ardindan Istanbul ve Ankara dahil çok sayida ilde sikiyönetim ilan edilmis, Basbakan Ecevit ise olaylarin kendisini, uzun süredir direndigi sikiyönetim talebine zorlamak için kontrgerilla tarafindan çikarildigini söylemisti.

26 Aralik: 13 ilde daha sikiyönetim ilan edildi.

1979

1 Subat: Milliyet Gazetesi Basyazari ve Genel Yayin Yönetmeni Abdi Ipekçi, Istanbul Nisantasi’ndaki evinin önünde otomobilinin içindeyken ugradigi silahli saldirida öldürüldü. Saldirinin faili Mehmet Ali Agca 5 ay sonra yakalandi. Agca, 6 ay sonra ülkücü bir grubun yardimiyla, tutuldugu askeri cezaevinden kaçti ve Bulgaristan'a geçti.

9 Nisan: CIA hesabina casusluk yaptigi öne sürülen MIT Istihbarat Baskan Yardimcisi emekli Albay Sabahattin Savasman 17 yil 6 ay hapis cezasina mahkum oldu.

25 Nisan: Sikiyönetim TBMM tarafindan 2 ay daha uzatildi.

13 Mayis: TÜSIAD gazetelere ilan vererek, Bülent Ecevit Hükümeti’nin çekilmesini istedi.

11 Haziran: IMF’nin baskisiyla Türk Lirasi’nda devalüasyon yapildi.

13 Temmuz: Ankara’da Misir Büyükelçiligi’ni basan üç Filistinli, elçilik personelini rehin aldi. Çikan çatismada bir polis ile bir bekçi öldü. Eylemciler 15 Temmuz’da teslim oldu.

5 Ekim: Içisleri Bakani Hasan Fehmi Günes sinema oyuncusu Aynur Aydan’la iliskisinin basina yansimasi sonucu görevinden istifa etti.

19 Kasim: Milliyetçi gazeteci - yazar, eski AP milletvekili Ilhan Egemen Darendelioglu Istanbul’da ugradigi suikast sonucu hayatini kaybetti.

27 Aralik: Türk Silahli Kuvvetleri, Cumhurbaskani'na uyari mektubu verdi. Genelkurmay Baskani Orgeneral Kenan Evren ile kuvvet komutanlarini imzasini tasiyan mektupta ülkedeki iç karisiklikla ilgili rahatsizliklar dile getirildi.

Mektup 2012 yilinda mahkeme tarafindan kabul edilen 12 Eylül davasi iddianamesinde 'müdahalenin sartlarini olgunlastirma' kararininin bir yil önce alindiginin delili olarak gösterildi.

Mektupta "Türk Silahli Kuvvetleri ülkemizin bugünkü hayati sorunlari karsisinda siyasi partilerimizin bir an önce, milli menfaatlerimizi ön plana alarak, anayasamizin ilkeleri dogrultusunda ve Atatürkçü bir görüsle bir araya gelerek anarsi, terör ve bölücülük gibi devleti çökertmeye yönelik her türlü hareketlere karsi bütün önlemleri müstereken almalarini ve diger anayasal kuruluslarin da bu yönde yardimci olmalarini israrla istemektedir" ifadelerine yer verildi.

1980

1 Ocak: Genelkurmay Baskani Evren ile kuvvet komutanlari Çankaya Köskü'nde Cumhurbaskani Fahri Korutürk ile görüstü.

24 Ocak: '24 Ocak Kararlari' olarak bilinen ekonomik program açiklandi. Yasanan ekonomik istikrarsizlik, üretimin azalmasi ve karaborsacaligin olusmasi gibi nedenlerin ortadan kaldirilmasi için kamu harcamalarinin sinirlandirilmasi, ücretlerin düsürülmesi, serbest döviz kuru gibi ekonomik önlemlerin alinmasi kararlastirildi. Bunun için Süleyman Demirel, daha sonra Türk siyasi yasamina damgasini vuracak bir ismi, Turgut Özal'i Basbakanlik Müstesari olarak atadi. IMF ile bu kapsamda bir anlasma imzalandi.

6 Nisan: Fahri Korutürk’ün cumhurbaskanligi süresinin sona ermesiyle TBMM’de seçim bunalimi basladi. CHP ve AP adaylarini son anda gösterdi. Seçimler sirasinda hiçbir aday cumhurbaskani olmak için yeter oyu alamadi. Meclis onlarca defa tekrar oylama yapti fakat bir türlü yeni cumhurbaskani seçilemedi.

Korutürk’ün görevinin bitisinin ardindan 9 Kasim

1982’ye kadar cumhurbaskani seçilemedi. [AA]

27 Mayis: MHP’li eski bakanlardan Gün Sazak Devrimci Sol örgütü üyeleri tarafindan aracina binerken öldürüldü.

17 Haziran: Genelkurmay Baskani Kenan Evren, kuvvet komutanlari ve Genelkurmay 2. Baskani Necdet Öztorun'a kod adi 'Bayrak Harekati' olan bir darbenin 11 Temmuz 1980'de gerçeklestirilmesi talimatini verdi.

2 Temmuz: 'Bayrak Harekati' Süleyman Demirel hükümetinin güvenoyu almasiyla ertelendi.

4 Temmuz: Kahramanmaras’ta yasanan Alevi-Sünni çatismasina benzer olaylarin tekrari Çorum'da yasandi. Olaylarda resmi kayitlara göre 57 kisi hayatini kaybetti.

19 Temmuz: Eski basbakanlardan Nihat Erim Istanbul Dragos'ta öldürüldü.

22 Temmuz: DISK'in eski genel baskani, Maden-Is Sendikasi Baskani Kemal Türkler, Nihat Erim cinayetine misilleme olarak öldürüldü.

28 Agustos: '5 Eylül 1980'den itibaren her an hazir olunmasi' bildirilen 'Bayrak Harekati' emirleri özel kuryelerle kuvvet komutanlarina teslim edildi.

5 Eylül: Disisleri Bakani AP’li Hayrettin Erkmen, TBMM’de gensoru ile düsürülen ilk bakan oldu.

6 Eylül: MSP Genel Baskani Necmettin Erbakan tarafindan Israil’in Kudüs’ü baskent ilan etmesini protesto etmek amaciyla Konya’da düzenlenen mitingde söylenen sözler, TSK tarafindan "seriat amaçli bir kalkisma girisimi" olarak degerlendirildi.

Kenan Evren darbe bildirisini okurken Kara Kuvvetleri Komutani Orgeneral Nurettin Ersin ve Jandarma Genel Komutani Orgeneral Sedat Celasun yanindaydi. [AA]

12 Eylül: Ordu ülkenin yönetimine el koydu. Genelkurmay Baskani Evren ve kuvvet komutanlarindan olusan Milli Güvenlik Konseyi üyeleri darbe bildirisini TRT araciligiyla duyurdu.

Bildiride, "Türk Silahli Kuvvetleri el ele vererek Iç Hizmet Kanunu'nun verdigi Türkiye Cumhuriyeti'ni kollama ve koruma görevini yüce Türk milleti adina emir ve komuta zinciri içinde ve emirle yerine getirme kararini almis ve ülke yönetimine bütünüyle el koymustur" ifadelerine yer verildi.

Daha sonraki bidirilerle sikiyönetim bölgelerine komutanlar atandi. Siyasi partiler ile Türk Hava Kurumu ve Çocuk Esirgeme Kurumu disindaki derneklerin faaliyetleri yasaklandi. Polis, jandarmanin emrine verildi.

Darbenin gece 03:00'te ilanindan sonra ayni gün sabah saat 5:30'da Süleyman Demirel, Bülent Ecevit ve Necmettin Erbakan'a Genelkurmay Baskani imzasiyla birer teblig gönderildi.

Tüm tebliglerde "TSK yönetime el koymustur. Hükümetiniz feshedilmis, parlamento üyeliginiz düsmüstür. Talimati getiren subayin ikazlarina uyunuz" ifadesiyle birlikte gidecekleri adresler belirtildi.

17 Eylül: Gözalti süresi uzatildi.

18 Eylül: Milli Güvenlik Konseyi'nin baskan ve dört üyesi TBMM Onur Salonu'nda törenle yemin etti.

Erdal Eren mahkeme salonunda jandarma ile birlikte.

Erdal Eren’in yasinin tespiti için kemik muayenesi yapilmadi. [AA]

19 Eylül: 1402 Sayili Yasa, sikiyönetim komutanlarinin bütün kamu personelini gerekçesiz görevden alabilecek sekilde yeniden düzenlendi.

8 Ekim: Darbeden sonra ilk idam edilenler solcu Necdet Adali ve sagci Mustafa Pehlivanoglu oldu. Cezalari sabaha karsi Ankara Merkez Kapali Cezaevi'nde infaz edildi.

Kenan Evren, 2012 yilindaki 12 Eylül davasi’nda "Bir sagdan, bir soldan astik" diyerek tarafsiz davrandiklarini söyledi.

11 Ekim: Aranan MHP Genel Baskani Alparslan Türkes ve diger milletvekilleri dahil 36 MHP'li hakkinda giyabi tutuklama karari verildi.

15 Ekim: Erbakan ve diger MSP'liler 2 Numarali Askeri Mahkeme tarafindan tutuklandi.

10 Kasim: Onur Yayinlari Sahibi Ilhan Erdost, Mamak Askeri Cezaevi'ne götürülürken, dövülerek öldürüldü.

3 Aralik: 17 yasinda oldugu söylenen Erdal Eren, resmi nüfus kaydindaki yasi göz önüne alinarak idam edildi. Eren, 17 günlük yargilamadan sonra idam edildi.

19 Aralik: DISK davasi basladi.

1981

24 Nisan: MSP'lilerin yargilanmasina baslandi. Erbakan için 14-36 yil hapis istendi.

29 Nisan: Toplam 587 sanikli MHP ve Ülkücü Kuruluslar davasinda Türkes dahil 220 sanik hakkinda idam istendi.

22 Temmuz: Evren, Erzurum konusmasinda "Artik yeni aldigimiz bir kararla ilk ve ortaokullara, liselere mecburi din dersi konulacaktir" dedi.

15 Ekim: Ülkedeki bütün siyasi partiler kapatildi.

1982

13 Temmuz: Geçici maddeler disinda 200 maddeden olusan yeni anayasa tasarisi açiklandi.

7 Kasim: Yeni anayasa için halk oylamasi yapildi. Anayasa yüzde 90'in üzerinde oyla kabul edildi. Evren yedi yilligina Cumhurbaskani seçilirken, Milli Güvenlik Konseyi de Cumhurbaskanligi Konseyi'ne dönüstü.

1983

24 Nisan: Siyasi Partiler Yasasi çikti.

20 Mayis: Anavatan Partisi (ANAP) kuruldu.

6 Kasim: Darbe sonrasi ilk genel seçimler yapildi. Turgut Özal liderligindeki Anavatan Partisi oylarin yüzde 45‘ini alarak tek basina iktidar oldu.

2010

12 Eylül: Anayasa degisikligi için yapilan referandum sonucunda 12 Eylül darbesinin sorumlularinin yargilanmasini engelleyen geçici 15. madde kaldirildi.

2012

4 Nisan: Darbeden sonra ülkeyi yöneten Milli Güvenlik Konseyi’nin hayatta kalan iki üyesi yargilanmaya baslandi. Genelkurmay Baskani Kenan Evren ve Hava Kuvvetleri Komutani Tahsin Sahinkaya ilk durusmaya saglik raporu göndererek gelmedi.

Iki isim, "Türkiye Cumhuriyeti Anayasasi'nin tamamini veya bir kismini degistirmeye veya ortadan kaldirmaya ve Anayasa ile tesekkül etmis olan Türkiye Büyük Millet Meclisi'ni ortadan kaldirmaya veya görevini yapmasina engel olmaya cebren tesebbüs etmek'' suçlamasindan 'agirlastirilmis müebbet hapis cezasi' istemiyle yargilaniyor.

11 Nisan: TBMM Darbe ve Muhtiralari Arastirma Komisyonu kurulmasi için verilen önergeler oybirligi ile kabul edildi. 17 milletvekilinden olusan komisyon, 1404 sayfalik bir rapor hazirladi. (raporun birinci ve ikinciciltleri)

20 Kasim: Hastanede yatan Evren ve Sahinkaya telekonferans yöntemiyle ilk kez hakim karsisina çikti.

21 Kasim: Evren ve Sahinkaya, 'kurucu iktidar' olduklarini belirterek, mahkemenin kendilerini yargilayamayacagini iddia ettiler. "Bugün de olsa ayni sekilde ihtilal yapardik" diyen Evren, sorulara yanitvermedi.

2013

13 Subat: Dönemin Genelkurmay Baskani Kenan Evren ile Hava Kuvvetleri Komutani Orgeneral Tahsin Sahinkaya, davada haklarinin ihlal edildigi gerekçesiyle Anayasa Mahkemesi'ne bireysel basvuru yapti.

27 Mart: 32 yildir süren ve 1243 sanikla baslayan Devrimci Sol örgütü ana davasi "olaganüstü zamanasimi" gerekçesiyle düstü. 2009’da ömürboyu hapis cezasina çarptirilan 39 sanik da serbest kaldi.

2014

18 Haziran: Ankara 10. Agir Ceza Mahkemesi, Kenan Evren ve Tahsin Sahinkaya'yi 765 sayili Türk Ceza Kanunu'nun "Devlet kuvvetleri aleyhine cürümler" baslikli 146. maddesi uyarinca agirlastirilmis müebbet hapis cezasina çarptirdi.Mahkeme daha sonra takdirini kullanarak saniklar hakkindaki cezayi müebbet hapse çevirdi.Saniklarin rütbeleri sökülerek er rütbesine indirildiler.

9 Mayis : Darbe suçlusu er Kenan Evren saat 23.00’de GATA’da öldü.

Darbe suçlusu Kenan Evren'e devlet töreni yapmak suçtur.Bu suça istirak edenleri tarih affetmeyecektir.

Haber : Ali Dursun www.gorelesol.com