Yillardir doga savunuculari ve bilim çevreleri tarafindan istenmeyen HES projelerinin akildisi oldugu Bakan Bayraktar tarafindan da kabul edildi. Fakat açiklamada ‘nükleer santral gereklidir’ vurgusu yapildi.

Çevre ve Sehircilik Bakani Erdogan Bayraktar, bazi HES’lere kapiyi kapattiklarini açikladi. Konusmasinda “HES’lerle bu is olmaz. Haklisiniz, HES’lerle ufak dereleri mahvediyoruz. Türkiye, yilda 60 milyar dolarlik enerji ithal ediyor. Nükleer santral olmadan bu isin altindan kalkamayiz.” ifadelerini kullanan Bayraktar, iktidarin yaygin ‘küçük ölçekli’ HES projelerini terk etme hazirliginda oldugunun ilk sinyalini verdi.
Iktidara geldigi 2002’den beri çogu Karadeniz’de olmak üzere, Güneydogu, Dogu Anadolu ve Akdeniz ve Ege bölgelerindeki dere ve nehirlere kurulan HES’lerle karakterize olan AKP çevre politikalarindaki bu degisim sinyali, yillardir yasam alanlarindaki talani önlemeye çalisan yurttaslarda büyük öfke yaratti. Öte yandan ilki Mersin Akkuyu’da kurulmasi planlanan nükleer santrallerin de yolunu bir kez daha açmis oldu.

‘NÜKLEER TEHDIDI DAHA YIKICI’
BirGün’e açiklamalarda bulunan yasam hakki savunuculari ve yerel direnislere mensup vatandaslar, Bakan Bayraktar’i samimi olmamakla, yerel seçime yönelik propaganda yapmakla suçladilar. Bayraktar’a HES projelerinin üretim lisanslarini ve suyun kullanim hakki düzenlemelerini iptal etmeye çalisan doga savunuculari, yaklasan nükleer tehdidin daha da yikici olacagina dikkat çekiyorlar.

‘HES’LER KONUSUNDA HAKLIYMISSINIZ!’
Bakan Bayraktar’in konusmasinda dikkat çeken detaylardan biri de, 10 megavat ve altindaki HES projeleri hakkinda kullanilan ifadelerdi. “HES’lerle bu is olmaz. Haklisiniz, ufak dereleri mahvediyoruz. Artik 10 megavattan daha asagi enerji üretecek HES’lere izin vermeyecegiz. Bu tarihten sonra bunun hesabini sorarsiniz” degerlendirmesinde bulunan Bakan Bayraktar, dev projeler olmadigi takdirde HES tipi enerji üretim tesislerine sicak bakmayacagini ifade etti.

ÇED BILMECESI
2008 yilina kadar Çevresel Etki Degerlendirmesi Yönetmeligi uyarinca, kurulu gücü 10 megavatin altinda olan HES projeleri ÇED’e tabi tutulmayip, “ÇED Gerekli Degildir” raporu alarak halka sorulmadan hayata geçiriliyordu. 2008’de yapilan degisiklikle tüm HES projelerine kamuoyu denetimi getirildigi savunulsa da, yönetmeligin hâlihazirdaki sürümü 25 megavata kadar kurulu güce sahip HES projelerinin “ÇED Gerekli Degildir” raporu alabilmesine olanak sagliyor. Yönetmelikteki bu madde sayesinde, özellikle 10 megavat ve altindaki mikro HES projeleri hâlâ yatirimcilar, enerji sirketleri ve müteahhitler tarafindan en çok tercih edilen HES tipi olmayi sürdürüyor.

2013’TE 27 adet KÜÇÜK HES YAPILDI
2013’ün ilk 6 aylik dönemde toplam kurulu gücü 827 megavata tekabül eden 50 hidrolik enerji yatirimi yapildi. 50 proje içinde 10 megavattan az kurulu güce sahip 27 santral projesi toplam 154 megavat kurulu güce ulasirken, 673 megavat kurulu güç geri kalan 23 santralden geldi. Yani 2013’ün ilk 6 ayinda yapilan 50 HES yatiriminin 27’si, ortalama 5,7 megavat kurulu güç kapasiteli mikro HES’lerden olustu ve bu projeler 2013’te yapilan hidrolik enerji kurulu güç yatiriminin yalnizca yüzde 18,6’sina karsilik geldi.
MESELE ENERJI DEGIL
Bakan Bayraktar’in ifadeleri, mikro HES yöneliminden vazgeçilebilecegi yönünde bir sinyal olarak algilansa dahi, HES projeleriyle beraber yatirimlarin yapildigi bölgelerdeki su kullanim haklari özellestirilmis oluyor. HES projelerinde toplum tepkisinin hakli oldugunu kabul eden Bakan Bayraktar’in açiklamalarini “yerel seçim yatirimi” olarak degerlendiren Derelerin Kardesligi Platformu Sözcüsü Ömer San, asil mücadelenin suyun kullanim hakki özellestirmelerinin iptali ve yasam hakki için verildigini vurguluyor. “Kendi memleketi Rize’deki tepkileri gören Bayraktar, yerel seçim öncesinde yurttasi yumusatmaya çalisiyor” ifadelerini kullanan San, “HES karsitligi yalnizca bir ekoloji mücadelesi degil, bir yasam hakki mücadelesidir. Suyuna sahip çikamayan gelecekte özgür olamaz. HES projeleri kapitalizmin suyu kontrol altina alma yöntemidir. Su hakkini satarak AKP vadileri, yaylalari insansizlastirmak istiyor.” diyor.
 

***

Özgür Gürbüz*: ‘Nükleer için HES bahane ediliyor’
 

Birincisi Bayraktar’in bugünden sonra diyerek ne kastettigini bilemek lazim. Bugüne kadar lisans verilmis onlarca küçük ölçekli HES var. Bu projeler iptal olacak mi olmayacak mi? Sorunun kaynagi hükümetin 60’li yillardan kalan büyüme politikasi ve basta insaat sektörü olmak üzere issiz kalmasini istemedikleri pek çok sektöre yeni rant alani açma telasi. Hükümet, enerji sorununu çözmemek için köse bucak kaçiyor. Büyük HES’ler de dogru yapilmazsa benzer sorunlar yasatacaktir. Hasankeyf ve Yusufeli bunun en güzel örnegi. Hükümetin enerji sorununu çözmesi için önce talebi yönetmeyi ögrenmesi sonra da karar alma süreçlerinde halka ve Sivil toplum örgütlerine danismayi aliskanlik haline getirmesi gerekir. Dogalgaz bagimliligindan yakinan hükümet bizi simdi nükleerde Rusya, Japonya ve Fransa’ya bagimli etmeye çalisiyor. Nükleer santral yapmak için dogalgazi bahane olarak kullananlar simdi de nükleer için HES’i bahane olarak kullaniyorlar. * NKP üyesi

Haber : Dogu Eroglu - Birgün