ABD'yi yöneten güç onu pençesine alıyor

ABD'yi yöneten güç onu pençesine aliyor

ABD hükümeti, geçtigimiz hafta içinde Basra Körfezi’ndeki alti ülkeyle 123 milyar dolarlik yeni silah satis anlasmalari yapti.

Ülke borcu 16 trilyon dolara yaklasan ABD, bu sekilde hem issizlik, hem de daralan ekonomisi adina bir soluk alma firsati buldu. Ancak, ABD tarihinin en büyük silah satisiyla ulusal savunma sanayisinin Obama yönetimini dis politikada yönlendirmeyi basaran bir lobi gücüne sahip oldugunu açikça gözler önüne serildi. Hürriyet'teki habere göre, iste son bir buçuk yilda Obama’nin savunma sanayisine teslim olusunun öyküsü:

ABD Baskani Barack Obama’nin göreve geldigi dönemde iç politikadaki en büyük hedefi ülke borcunu azaltmakti. Ancak Obama, kemer sikma politikasi altinda savunma sanayisinde yer alan sirketleri yola getirmenin zor olacagini biliyordu.

Obama, 2009’un Mart ayinda verdigi bir basin konferansinda, “Lobiciler savunma sanayi alaninda çok aktif. Savunma sirketleri Savunma Bakanliginda ihale dagitmak ve yeni yatirim sözü vermek konusunda çok basarili” demisti. Savunma Bakani Robert Gates ise silah programlarinin yönetim ve onaylanma standartlarini daha disiplinli bir hale getireceklerini,  böylece 40 milyar dolarlik bir tasarruf hedeflediklerini açikladi.

Ancak yillik ihracata 97 milyar dolar katkisi bulunan ve iki milyon kisiye isveren savunma sanayi, Obamaya teslim olma niyetinde degildi. Obama’nin görevine aktif olarak basladigi Ocak 2009’da, Washington bölgesindeki gazetelerde bir reklâm boy göstermeye basladi. “Silah sistemleri sadece ulusal güvenlik enstrümanlari degildir, çok önemli is kaynaklaridir” diyen reklâmla, savunma sanayisi Obama yönetimine açikça “bize dokunmayin” mesaji gönderdi.

Washington Independent haber sitesi, Mart 2009’da geri adim atmaya niyetli olmayan Obama’nin sözlerine yer verdi. Obama, bütçelerini asan savas gemisi, savas jetleri ve son teknoloji muharebe projelerini kastederek, ülke savunmasi adina bosa giden kaynaklarin Pentagon için feda edilmesinin “yanlis tercih” olacagini belirtti ve “ABD insanini koruyacak gerçek yatirimlar ile savunma müteahhitlerinin zengin etmeye yarayan anlasmalarin arasindaki farki görüyorum” dedi.

HER SEY SÖZDE KALDI

Obama, Savunma Bakani yardimcisi görevine büyük bir savunma sirketi olan Raytheon için lobicilik yapmis William Lynn’i getirdi. Lynn’i göreve getirilmesi, onun savunma sanayisine karsi gelebilecek stratejinin bir parçasi oldugu düsüncesini dogurdu. Öte yandan, onun eski meslektaslarina karsi gelemeyecegini düsünenler de çoktu. Lynn, Irak ve Afganistan savasina ayrilan bütçenin federal bütçenin geri kalaniyla birlikte kamuya açiklanacagini belirtti. Obama, iki savasin bütçesinde seffafliga gidilerek daha dogru degerlendirme yapilmasini saglayacak karari savundu.

Obama, 2010 yili savunma bütçesi için 663.7 milyar dolar ayirdi. Bu rakam, 2009’un bütçesinden yüzde 1.5 daha fazlaydi. Bu sefer, savas bütçesinden kismak için geri çekilme programlari gündeme geldi. Obama, seçim kampanyasinda söz verdigi gibi Irak’tan belirtilen tarihte ABD askerlerini çekti. Diger yandan, ABD’ye her ay 6.7 milyar dolardan fazlasina mal olan Afganistan savasina 40 bin “ek” asker gönderme planini onayladi.

Afganistan’daki birliklerin komutani General David Petraeus ise, geçtigimiz hafta içinde Ingiliz Times gazetesine verdigi röportajda Afganistan’dan çikis tarihi olarak belirlenen 2011 sonunda çekilmeye niyeti olmadigini belirtti.

NASIL YOLA GELDI

Washington merkezli arastirma grubu Center for Responsive Politics’in verilerine göre, savunma sanayi 2008’de lobi faaliyetlerine 148 milyon dolar harcadi. Bu paranin 24 milyon dolari Obama’nin baskanligi kazandigi seçim kampanyasinda partilere bagis olarak verildi.

Obama’nin seçilmesinin ardindan, yeni baskana mevcut dev projelerin iptal edilmemesini rica eden mektuplar yagmaya basladi. Lockheed Martin’in (LM) tanesi 350 milyon dolara gelen F-22 Raptor projesinin kaldirilmamasi için 44 senatör ve 191 Temsilciler Meclisi üyesi Obama’ya mektup gönderdi. Mektupta, projenin 44 eyalette 25 bin kisiye is sagladigini belirtmeyi ihmal etmediler.

Benzer sekilde, her yil donanmaya eklenen gemi sayisinin altidan 12’ye çikarilmasi önerildi. Lobiciler, bu sefer gemi insaati sektörünün 47 eyalette 400 bin kisi için is sagladigini not düsmeyi unutmadi.

SILAH PROJELERINE ONAY, UZAY PROJELERI IPTAL

2010’un Ocak ayi, ABD’deki lobi faaliyetlerinin ve bu faaliyetlerin getirecegi sonuçlari görmek açisinda önemli bir aydi. Ocak ayinin sonunda, Ay’a tekrar insan göndermeyi planlayan NASA’nin (ABD Ulusal Havacilik ve Uzay Kurumu) bu amaçla yürüttügü Constellation Program, Obama tarafindan iptal edildi. Amaç, belli alanlar için ayrilan bütçeyi keserek, istihdami artirmak için kaynak olusturmakti.

Beyaz Saray Bütçe Bürosu, internet sitesinde yayimladigi açiklamada Ay’a koloni kurulmasini amaçlayan programin takvimin çok gerisinde kaldigini, bütçesini astigini ve diger uzay projelerine kiyasla daha “önemsiz” oldugunu belirtip kestirip atti. Obama, savunma sanayisine ayrilan anormal boyuttaki bütçeye kiyasla, NASA’nin bütçesinin gelecek bes yil içinde sadece bes milyar dolar artirilacagini belirtti. Bu kararla, 2011 yilinda NASA bütçesinin 19 milyar olmasi kararlastirildi.

Obama’nin yeni uzay programina göre, yillardan beri NASA’nin tekelini yikmak için lobi faaliyetleri yürüten özel havacilik ve uzay sirketlerinin önü açilacak, bu sirketlerin üretecegi roketlerle uzay turizmi tesvik edilecekti. Obama’nin bu karari birçok politikaci ve uzman tarafindan agir elestiriye neden olurken, Ay’a 2020’de insan göndermeyi planlayan Çin ve ayni amaca 2025’te ulasmayi hedefleyen Rusya ile Japonya’nin gerisine düsülecegi belirtildi.

Constellation Program iptal edilince, 2020’de Ay’a insan tasiyacak olan Orion kapsülü ve onu uzaya firlatacak Ares I roketi gibi projeler de iptal edildi. Bu projelerin ana müteahhidi olan Lockheed Martin ve Boeing gibi önemli sirketler önemli anlasmalar kaybettiler ancak yakin dönemde bu kayiplar fazlasiyla telafi edilecekti.

BASRA KÖRFEZI FETHI

Agustos ayinin sonlarinda, AICE (Amerikan Israil Isbirligi Girisimi) baskani Mitchell Bard, “Arap Lobisi” adinda bir kitap piyasa sürdü. ABD’nin en önde gelen Ortadogu uzmanlarindan kabul edilen Bard, kitabinda ABD’deki Arap lobisinin Israil lobisinden bile daha güçlü hale geldigini belirtti.

Bard, Washington’da nüfuza sahip lobi grubunun sadece Amerikan Israil Kamu Isleri Komitesi (AIPAC) olmadigini belirttigi kitabinda, Suudi Arabistan basta olmak üzere Arap lobisinin Israil’e kiyasla farkli bir yaklasimla güç kazanmaya çalistigini anlatti.

Daily Beast haber sitesinde kitabi yorumlayan Harward Hukuk Okulu profesörü Alan Dershowitz, “Araplar sahip olmadiklari insan kaynaklari destegini elde etmeye çalismak yerine, inanilmaz paralar harcayarak Washington’da nüfuzlu olan kisileri, Disisleri Bakanligi çalisanlarini ve diplomatlari kiraliyor veya satin aliyor.”

Bard, kitabinda Suudilerin basini çektigi bu emeklilik sonrasi “is teklifini” cazip bulan birçok nüfuzlu politikacinin henüz hükümet görevindeyken Araplarin politikalarina yakin bir çizgi göstermeye basladiklarini ifade etti. Kitabin piyasaya çikmasindan çok kisa bir süre sonra ABD, Körfez’de hem Arap ülkelerinin hem de Israil’in onayladigi tarihi silah satisi anlasmasini yapti.

LOBICILERIN ZAFERI

Center for Responsive Politics’in verilerine göre, 1998-2010 yillari arasinda ABD’de lobi faaliyetlerine en çok para harcayan ilk 20 kurum arasinda dört tane havacilik ve savunma sirkti bulunuyor.  Bunlar (en çok lobi harcamasi yapandan en az yapana olmak üzere): General Electric, Northop Grumman, Boeing ve Lockheed Martin. Bu sirketlerin 12 yilda lobi faaliyetlerine harcadiklari toplam para 626,097milyon dolar.

Obama, 2020 yilina kadar 97milyardan biraz daha fazla bir maliyeti olmasi beklenen Constellation Program’i iptal ederek, uzayda yasam projesine büyük bir darbe vurdu. Afganistan savasi ise, her yil ABD hükümetine 105 milyar dolara mal oluyor.

mynet