Sayfayı Yazdır | Pencereyi Kapat | Resimleri Göster
Açıklama:
Kategori: Köşe Yazarları
Eklenme Tarihi: 13 Nisan 2014
Geçerli Tarih: 21 Kasym 2024, 23:21
Site: Görele Sol Platformu
URL: https://www.gorelesol.com/yazar.asp?yaziID=17493
Bu borçlari kim ödeyecek?
2013 yilinda, Gayri Safi Yurtiçi Hasila (GSYH), kabaca milli gelirimiz yüzde 4 büyüdü. Bu büyümeyi talep artisi sagladi. Toplam talebin büyümeye katkisi 3.1 puan oldu. Buna karsilik yatirimlarin etkisi sifira yakin, yüzde 0.1 oldu. Yani Türkiye yatirimsiz büyüdü.
Toplam talep nasil artar? Halk tasarrufundan veya servetinden harcama yapar. Geliri artar, harcamasi da artar. Ya da borçlanir harcar. Türkiye de halk borçlandi harcadi ve toplam talep artti. Toplam tüketici kredileri 2012 yili sonunda 194.3 milyar lira iken 2013 yili sonunda 248.3 milyar liraya yükseldi.
Bu borçlari halk geri ödeyecek. Halk aldigi borçtan daha fazlasini geri ödemeye baslayinca bu defa harcamalari da düsecek. Toplam talep azalacak ve büyüme de düsecek. Türkiye düsük büyüme orani ile mevcut dis borçlarini çevirmekte zorlanir.
Öte yandan Türkiye’nin dis borçlari da 2002 yilinda 129 milyar dolar iken 2013 sonunda 388.2 milyar dolara yükseldi. Türkiye’nin dis borçlari söz konusu oldugunda, kamu ve özel ayirimi yapilmaz. Çünkü her iki borç da ödenince hem dövizle ödenecek ve döviz ihtiyacini etkileyecek... Hem de net geri ödeme sirasinda Türkiye’den kaynak çikacak ve büyümeyi olumsuz etkileyecek.
Yukaridaki tabloda yer alan dis borç stoku, dis borçlarda bazi sorunlar olabilecegini gösteriyor:
Kisa vadeli dis borç stoku, 11.5 milyar dolardir. Dis borçlarda riski artiran bu kisa vadeli dis borçlardir. Kisa vadeli borçlar bir yil ve bir yildan daha kisa vadeli olan dis borçlardir. Bu borçlar yeni dis borç alinarak çevriliyor.
Türkiye’de siyasi ve ekonomik riskler arttikça, demokraside aksamalar oldukça, Türkiye’nin riski artiyor. Borç verenler bu kisa vadeli borcu ya vermiyor veya daha yüksek faizle veriyorlar. Bunun içindir ki uluslararasi piyasalarda dolar faizi en fazla yüzde 3 oldugu halde bir banka yüzde 6 faizle ancak dis borç alabildi.
Kaldi ki kisa vadeli dis borçlari çevirmek yaninda ayrica cari açigin finansmani için de yeni dis kaynak bulmak zorundayiz. 2014’te bulunmasi gereken dis finansman ihtiyaci 230 milyar dolara çikiyor.
Bu dis kaynagi bulmak giderek zorlasiyor. Iki nedenle zorlasiyor... Birisi dünyada FED kararindan sonra likidite daralmasi basladi ve dis finansman kosullari daha agirlasti. Ikincisi ise AB müzakerelerinde tikanma, dis politikada sertlesme, içeride yasaklar, siyasi gerilim ve düsük büyüme, dis kaynak bulmayi zorlastirdi.
Dis borçlanma sürdürülebilir mi? Sartlar elverdigi ölçüde dis borcu yeni dis borç alarak ödeyebilirsiniz. Yine de risk arttigi için, yeni borçlari daha yüksek faizle çevirebilirsiniz... Ülkenin kirilganligi artar. Fiziki yatirim yapacak yabanci sermaye yatirimlari gelmez. Içeride de yatirimlari olumsuz etkiler.